Andvari - 01.01.1893, Blaðsíða 101
95
hefur það i þessu tilliti enga aðra eða minni þýðing,
að það er borið upp af einstökum þingmanni. Fyrir-
varinn er skildagi, sem fylgir samþykktaratkvæði
þingsins, og hljóðar upp á, að annar aðili málsins,.
æzta stjórn landsins, eptir tiltekinn tima bjóði önn-
ur kjör. Gjöri stjórnin ekki sem skildaginn ákveð-
ur, bindur hin skildagaða samþykkt alþingið, eptir
að fresturinn er útrunninn, því að eins, að þingið
fráfalli fyrirvaranum annaðhvort með orðum eða
þögn. En nú hefur alþingi með frumvarpinu 1881
haldið uppi skildaganum, og það, að ekki liefur enn
orðið samkomulag milli þings og stjórnar um nýtt
stjórnskipulag, um leið og þó stjórnarskránni 1874
hefur í reyndinni verið fylgt af öllum hlutaðeigend-
um, sem gildandi lögum, getur ekki, allt svo lengi
sem þingið á hverju fundarári hefur endurskoðunar-
frumvörp til meðferðar, gefið hinni núverandi stjórn-
arskrá neitt óskildagað gildi, sem hún ekki áður
hafði. Þvert á móti. Þegar fresturinn með hinu
4. þingi frá 1875 er liðinn, breytisteðli stjórnarskip-
unarlaga þeirra, sem Island nú býr undir, í aðra
átt. Frá 1875—81, má bera stjórnarskrána saman
við grundvallarlög hinna nýrri tíma (constitution),
þrátt fyrir það, þó hún sje einkennilega til orðin,
þar sem hún eins og hún er orðuð er gefin af kon-
unginum einum, þó með undanfarandi, skildöguðu
samþykki þingsins sje. Aptur á móti er stjórnar-
skráin í eðli sínu að eins konungleg tilskipun eptir
að fresturinn er liðinn og fram á þennan dag.
Alþingi hefur þannig með því að neyta frum-
kvæðisrjettar síns í stjórnarskrármálinu síðan 1881,
ekki gefið neitt upp af þeim rjettarástæðum, sem
hægt er að byggja á kröfur um stjórnarskipun byggða
á óskertum landsrjettindum Islands frá elztu tímum.
Að því leyti hefur þetta síðasta tímabil ekki neinn
w