Andvari - 01.01.1893, Blaðsíða 47
41
sem heíur látiðágóða sinn safnast, þar til hann var
orðinn meiri en svarar þeirri upphæð, sem lög fje-
lagsins ákveða að standa skuli óhreifð, fengið út-
borgað, þegar hann vill, það sem er fram yfir hina
ákveðnu upphæð. Þau af stofnbrjefunum, sem hann
getur ekki fengið borguð út, eins og öll stofnbrjefin
yfir höfuð, geta gengið kaupum og sölum, - svo eig-
andi þeirra getur jafnan notað þau sem peniuga.
Auk þess, að hin brezku kaupfjelög bæta árlega
við veltufje — stofnfje — sitt meiru eða minna af
verzlunar-ágóðanum, svo að veltufje þeirra og vöru-
kaup vaxa árlega, þá leggja þau drjúgan skerf á
hverju ári í varasjóð, sem grípa má til, ef stór
vandræði ber að höndum, og sem er viðbót við eign
fjelagsmanna í stofnsjóði. Þau leggja líka all-mörg
2'l2°lo af ágóðanum í sjerstakan sjóð — frœðslusjóð—
er þau svo verja til að auka þekkingu fjelagsmanna
á ýmsum gagnlegum fræðum.
Eins og jeg hef tekið fram, kom þetta fyrir-
komulag fyrst upp með kaupfjelaginu í Rochdale,
sem stofnaðvar 1844 af 28 bláfátækum handiðnamönn-
um, sem sjálfir sátu í stórskuldum við kaupmenn,
og gátu með mestu herkjum dregið saman 18 kr.
hver á heilu ári, eða alls 504 krónur, til byrja með
sem stofnfje. Hvernig þetta fyrirkomulag hefur gefizt,
má ráða af stuttu yfirliti yfir vöxt Rochdalefjelags-
ins sjálfs, og svo annara kaupfjelaga, frá byrjun
til þessa tíma: