Andvari - 01.01.1893, Blaðsíða 164
158
Til slíkra greina í endurskoðunar-frumvarpmu
teljum vjer fyrst og fremst yfir höfuð, allan 5. og
6. kafla frumvarpsins, um takmörk stjórnarvaldanna
gegn mönnum og fjelögum innanlands, sem að mestu
leyti orðrjett eru sniðnir eptir dönsku grundvallar-
lögunum. Um stöðu trúarbragðaflokka í landinu
(5. kafli; virðist það eitt athugavert, að álíka ákvæði
og 77. gr. dönsku grundvallarlaganna um gjaldskyldu
einstakra manna til kirkju eða skóla vantar. En
það er mjög skiljanlegt, að slíks ákvæðis hefur ekki
þótt þurfa, eða ekki þótt næg ástæða til þess, að
gjöra ráð fyrir slíku, þar sem svo lítið hefur brytt
á trúar-afbrigðum á íslandi enn sem komið er, en
um það er öðru máli að gegna í Danmörku.
í öllum 6. kafla yflr höfuð er tilsvarandi á-
kvæðum dönsku grundvallarlaganna einnig svo að
segja orðrjett fylgt og virðast þessi ákvteði engrar
sjerstakrar rjettlætingar þurfa við, því síður sem
það er almennt viðurkennt, að orð þeirra laga, að
minnsta kosti í þeim kaflánum, sjeu mjög frjálsleg
og ekki á baki öðrum grundvallar-lagaákvæðum um
sama efni. í 58.—66. grein frumvarpsins eru ákveðin
rjettindi persónunnar gegn fjelagsvaldinu, friðar-
rjettur heimilis, eignahelgi, atvinnurjettindi, rjettur
öreiga til framfærslu og uppfræðslu á fjelagskostnað,
hið svokallaða prentfrelsi, og rjettur til að stofna
fjelög og koma saman á fundi. I 67. gr. er almenn
landvarnarskylda ákveðin. I 68. gr. er svo ákveðið,
að með lögum skuli skipa rjett sveita til sjálfstjórnar
í eigin málum. Með 70. gr. er ákveðið jafnrjetti
tigínna og ótiginna manna. Að öðru leyti er tekið
upp í þennan kafla með 69. gr. ákvæði um lögskipan
skattgjaldamála, sem ekki stendur í þessum kafla
dönsku laganna, og á hinn bóginn er að sjálfsögðu
sleppt ákvæðum þeirra, er snerta herliðið sjerstak-