Eimreiðin - 01.07.1950, Page 139

eimreiðin
RITSJÁ
291
l’ytheasar. Það cr jnögulegt, telur
höf., að þessar rómversku myntir
frá Hamarsfirði gefi til kynna, að
kristnir menn liafi verið farnir að
leita til svo fjarlægra staða sem Is-
laiuls, undan ofsóknum Diocletianus-
ur keisara, um 300 e. Kr.
Bókinni er skipt í 9 kafla, og er
6- kaflinn um Kcltana á Islandi.
Getur höf. þar fyrst hókar Dicuilus-
ar, sem hann reit um 825 e. Kr.,
l'ar sem liann segir frá írskum munk-
um, sem liann hitti 30 árum áður
en hann reit hók sína og höfðu
dvalið lieilt suinar á Thule. Þar var
svo hjart í langdeginu, að þeir sáu
til að tína lýsnar úr skyrtum sinum
uni miðnættið. „Hvílík ljómandi
ckta írsk lýsing á miðnætursólinni!“
hætir Letliljridge við. Hann færir
svo til ýmsar tilvitnanir í Landnáma-
Bók, hirtir ásamt öðrum myndum
eina af krossi, sem liann segist liafa
fundið liöggvinn í herg í Vestmanna-
eyjum, af keltneskri gerð, og ýmis-
legt fleira máli sínu til stuðnings.
Hann hefur komið að Keldum,
minnist á hcllana á Ægissíðu og
Iiefur skoðað rústirnar í Þjórsárdal,
ntar ennfremur sérstakan kafla um
sjóleiðina til Grænlands og annan
Um norræna menn og eskimóa á
Grænlandi. Honum finnst nútíma-
íslendingar líkjast meir írum og
Skotum en Norðmönnum, hæði í
sjón og reynd — og færir til dæmi.
Bókin er fjörlega rituð og tilgátur
höfundar frumlcgar, ef til vill nokk-
uð djarfar stundum. En reynslan er
nú sú, að það þarf hæði dirfsku
°g lifandi ímyndunarafl engu síður
en fræðimennsku til þess að vera
frjór vísindamaður. Ég skal ckki
leggja neinn dóm á fomfræðilegt
gBdi bókarinnar, að þvi er snertir
Írland og Skotland, en um íslenzka
fornfræði er höfundurinn fróðari cn
venja er um úllenda menn. Og á
villur hef ég ekki rekizt við fljótan
yfirlestur, nema ef telja skyldi staf-
villur í íslenzkum manna- og staða-
nöfnum og að Ólafur pá sé einn af
söguhetjunum í Njálu, í stað Lax-
dælu, þó að vísu sé hans einnig
getið í Njálu nokkrum sinnum.
Bókin er prýdd allmörgum mynd-
um og liin vandaðasta að ytra frá-
gangi.
Sv. S.
Porsteinn Jónsson, Laujási: FOR-
MANNSÆVI í EYJUM. Rvk. 1950
(HlaðbúS). Þetta eru endurminn-
ingar formanns í Vestmannaeyjum,
ritaðar af lionum sjálfum, en með
fonnála eftir Jóh. Gunnar Ólafsson,
nú bæjarstjóra á ísafirði. Þorsteinn
í Laufási er einn af gömlu árabáta-
formönnunum, sem háðu sína liörðu
haráttu við Ægi konung, á opnum
fleytum, við að afla hjargar í hú, —
og einn þeirra fengsælustu. Gömlu
árabátaformennirnir, sem sumir urðu
þjóðfrægir fyrir sjósókn sína og
fiskisæld, eru nú sem óðast að hverfa
úr sögunni. Ég minnist sumra þeirra,
sem liér er getið, af orði því, er af
þeim fór, svo sem Friðriks Svip-
mundssonar frá Vestmannaeyjum,
sem liér kemur við sögu, og annarra,
sem ekki koma við þessa sögu Þor-
steins, af eðlilegum ástæðum, svo
sem Vatnsleysustrendinganna Sig-
urðar Gíslasonar frá Skjaldakoti og
Guðmundar Sumarliðasonar, for-
nianna um mörg sumur hjá forcldr-
um , ínínum. Kynningin við þessa
menn og aðra slíka kveikti okkur
i bernsku trú á kappakyn, engu síð-
ur en fornsögurnar, sem við lásum.