Hugur - 01.01.1988, Blaðsíða 113

HUGUR
NELSON GOODMAN
sem liggja þar á milli. En hvaða skoðun á hinu gefna er sú
rétta?
Lítum nánar á spuminguna. Málsvarar hinna ýmsu skoðana
deila ekki um inntak hins gefna eða hvað þar er að finna. Allir
fallast á að tiltekin sjón hafi til að bera ýmsa liti, staðsetningar,
mynstur o.s.frv.; hún samanstendur af skynögnum (least
perceptible particles) og hún er ein heild. Við þurfum ekki að
spyrja hvort hið gefna sé óskiptur kökkur eða feli í sér marga
örsmáa parta; það er heild samsett úr slíkum pörtum. Ágrein-
ingsefnið er ekki hvað er gefið, heldur hvemig það er gefið. Er
það gefið sem ein heild eða er það gefið sem margar smáar
agnir? Með þessu hefur kjami deilunnar verið höndlaður - og
um leið innihaldsleysi hennar afhjúpað því að ég efast um að
nokkurt vit sé í orðasambandinu „gefinn sem“.
Að reynsla sé gefin sem nokkrir bútar þýðir áreiðanlega
ekki að við upplifum þá hvem í sínu lagi; né heldur að þeir séu
girtir af með greinanlegum markalínum. Því að ef slíkar línur
em þama á annað borð, em þær innan hins gefna, hvað sem
það annars er. Það eina sem það getur hugsanlega þýtt að segja
að heimurinn sé gefinn sem heild eða sem agnaklessa - ef ein-
hver vill endilega fá að vita það - er að mönnum finnist hann
vera heill eða sundraður. En með því að komast þetta nærri því
að ljá „gefin sem“merkingu höfum við ekki komist nægilega
nærri til að það skipti máli.
Ég er því hræddur um að það varpi ekki neinu ljósi á það
hvemig heimurinn er að spyrja hvernig hann er gefinn.
Spumingin um það hvemig hann er gefinn reynist nefnilega
vera orðin tóm.
3. Heimurinn eins og á að sjá hann.
Ef til vill komumst við lengra áleiðis með því að spyrja hvemig
best er að sjá heiminn fyrir sér. Ef við getum með nokkurri
vissu raðað niður myndum okkar og sjónarháttum eftir
raunsæi þeirra - hvort þær em óafbakaðar eða trúar heiminum
eins og hann er - þá getum við með því að rekja myndefnið til
uppmna síns vissulega lært heilmikið um heiminn eins og hann
er.
111