Uppeldi og menntun - 01.07.2012, Qupperneq 155

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 21(2) 2012 155
gUðrún geirSdÓttir
En þannig að ég bæti við svona hérna [efni tengdu Íslandi] og þá reyni ég að nýta
reynsluna mína. Þú veist, reynsla manns kemur alltaf inn í. Af verkfræðistofunni.
Hvað þurfa þau að vita í efnisfræði þegar að þau fara að vinna á stofunni? (Háskóla-
kennari í véla- og iðnaðarverkfræði)
Í eðlisfræði er meistaranámið fyrst og fremst skipulagt í kringum rannsóknarverkefni
nemenda sem þeir vinna undir stjórn kennara og eru oft hluti af rannsóknum kenn-
ara. Slíkt samstarf veikir umgerð samskipta og setur á hana meiri jafningjablæ. Lítill
nemendahópur gerir skorinni þó erfitt um vik að bjóða upp á fjölbreytt námskeið
innan námskrár og það takmarkar mögulegt val kennara á viðfangsefnum:
Ef þú ert kominn með meistaranema eða doktorsnema þá verður náttúrulega að
búa til námskeið í kringum hann og þá reynum við að smala í þau námskeið líka.
(Háskólakennari í eðlisfræði)
Þá skerðir niðurskurður og mikill kostnaður vegna búnaðar möguleika skorarinnar á
framboði á námsleiðum í eðlisfræði fremur en í hinum greinunum tveimur.
umræðA
Hugtök og kenningar Bernsteins hafa á síðustu árum verið æ meira notaðar til að
skoða skipulag náms og kennsluhætti á háskólastigi (sjá t.d. Ensor, 2004b; Vitale, 2001;
Vorster, 2011; Þuríði Jóhannsdóttur, 2007). Í rannsókninni sem hér er kynnt hafa hug-
tök Bernsteins verið notuð til að greina námskrárgerð í flóknu félags- og menningar-
legu samhengi hennar í háskóla. Sjálfur gerði Bernstein fáar tilraunir til að sannreyna
gildi eigin kenninga á vettvangi en eins og þessi rannsókn sýnir nýtist hugtakarammi
hans vel til að skilja námskrárgerð í stærra félagslegu samhengi og draga um leið fram
sérstöðu háskólakennara í námskrárgerð og draga fram umboð þeirra til ákvarðana
innan ólíkra háskólagreina. Með hugtökunum reyndist unnt að greina það sem ein-
kennir sérstaklega námskrár ólíkra háskólagreina, þ.e. staðbundnar námskrár þeirra.
Staðbinding námskrár á sér stað þegar stýrandi orðræða greina eða nokkurs konar
alheimsnámskrá greina flyst með kennurum og er löguð að ákveðnum aðstæðum
og umhverfi. Það sem helst hefur áhrif á staðbindinguna er sú stýrandi orðræða um
greinina sem kennarar hafa tekið með sér úr eigin námi, menning greinarinnar og
skipulag svo og saga greinarinnar við Háskóla Íslands.
Þó að háskólagreinarnar þrjár tilheyri allar sömu stofnun og falli undir sömu lög og
reglur eru þær sérstakar þegar litið er til ólíkrar formgerðar þekkingar og skipulags
hennar, stýrandi orðræðu greinar og kennsluorðræðu.
Í rannsókninni er gengið út frá því að háskólakennarar hafi ákveðið vald til að taka
ákvarðanir um námskrá nemenda sinna og þar með ákveða hvers konar þekking er
mikilvæg og hvernig nemendur eigi að tileinka sér þá þekkingu. Í viðtölum við kennara
kom fram að það er greinabundinn munur á því svigrúmi sem kennarar telja sig hafa
til að taka ákvarðanir um þekkingu innan námskeiða sinna. Kennarar í eðlisfræði telja
sig alls ekki ráða hvað er kennt á hverjum tíma heldur sé það fyrst og fremst alheims-
námskráin sem ráði vali á inntaki. Svipuð viðhorf koma fram hjá kennurum í véla- og