Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2011, Side 20

XV VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
FYLGIRIT 66
brot á lærhnútu eftir leiðréttingu á heildarbeinþéttni í lærleggshálsi.
Alyktanir: Þunnt skelbein á efra yfirborði miðs lærleggsháls gæti
verið ákvarðandi þáttur í minnkandi mótstöðu gegn broti í eldri
einstaklingum.
E 7 Notkun Basic Erosive Wear Examination kvarðans til að meta
sýrueyðingu tanna meðal sjúklinga sem vísað var til sérfræðings
Peter Holbrook, Elísa Kristín Arnarsdóttir, Sverrir Örn Hlöðversson, Sigurður
Rúnar Sæmundsson
Tannlæknadeild HÍ
phol@hl.is
Inngangur: Areiðanlegan kvarða skortir til að meta sýrueyðingu tanna,
skrá fjölda þeirra og alvarleika eyðingarinnar. Kvarðinn ætti að nýtast í
faraldsfræði- og einstaklingsrannsóknum samanber DMF. Markmiðið
er að meta Basic Erosive Wear Examination (BEWE) kvarðann með
endurskoðun á gögnum um sjúklinga, sem vísað hafði verið til
sérfræðings, og kanna gagnsemi hans með tilliti til áhrifa a) neyslu súrra
drykkja og b) bakflæðis á tennur.
Efniviður og aðferðir: Gögn voru fengin frá sérfræðingi um 352
sjúklinga, sem vísað hafði verið til hans, með upplýsingum um
stig sýrueyðingar (Lussi 0-3), neyslu súrra drykkja og niðurstöður
úr bakflæðisrannsóknum. Gögnin voru endurskoðuð með BEWE
kvarðanum. Munninum er þá skipt í sex hluta, sýrueyðing tanna skoðuð
í hverjum þeirra og hæsta Lussi gildi skráð. Gildin sex eru loks lögð
saman og gefur útkoman BEWE.
Niðurstöður: Af hópnum höfðu 12,2% enga sýrueyðingu (BEWE 0-2),
44,2% lágt BEWE stig (3-8), 32,7% mið BEWE (9-13) og 9,9% hátt BEWE
(14-18). Sýrueyðingin var algengari hjá körlum (71%; BEWE meðaltal
8,1) en konum (29%; BEWE meðaltal 6,0) (p<0,001). Af körlum höfðu
12,8% hátt BEWE stig en 2,9% kvenna (p<0,01). Karlar sem neyttu a0,5L
súrra drykkja á dag höfðu BEWE að meðaltali 7,4 en konur 5,0 (p<0,002).
Meðaltal þeirra sem sendir voru í bakflæðisrannsóknir var BEWE 9,4
en þeir sem ekki voru rannsakaðir höfðu BEWE 6,0 (p<0,001). Ekki var
marktækur munur innan rannsakaða hópsins með tilliti til BEWE hvort
sem þeir voru greindir með sjúklegt bakflæði eða ekki.
Alyktanir: BEWE kvarðar sýrueyðingu, leyfir samanburð, er einfaldur í
notkun og gagnlegur. Notkun BEWE virðist benda hl samspils annarra
þátta um hugsanleg áhrif á sýrueyðinguna. Takmarkanir voru bundnar
við sýrueyðingu tengda bakflæði. Ekki er hægt að styðjast við óbreyttan
kvarðann við meðferð. Betrumbætur með því að tilgreina fjölda
sjöttunga með sýrueyðingu myndu auka notagildi kvarðans verulega.
E 8 Áhrif tvenns konar skyndibita á efnaskipti eftir máltíð
Fjóla Dröfn Guðmundsdóttir', Alfons Ramel1, Pálmi V. Jónsson2, Inga Þórsdóttir'
‘Rannsóknarstofu í næringarfræði Landspítala og matvæla- og næringarfræðideild HÍ
'Öldrunarsviði Landspítala og læknadeild HÍ
alfonsra@hi.is
Inngangur: Markmið var að rannsaka áhrif af tvenns konar skyndibita
á efnaskipti eftir máltíð.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var tilraun sem fór fram á
rannsóknastofu í næringarfræði á Landspítala og í HÍ. Tuttugu og fimm
þátttakendur mættu tvisvar sinnum á fastandi maga með viku millibili
og fengu þá skyndibitamáltíð í bæði skiptin og var röð máltíðanna
tilviljunarkennd. Viðmiðunarmáltíð var dæmigert skyndibitafæði
(hamborgari með kóki). Tilraunarmáltíðin var laxaborgari með grófu
rúgbrauði, salati og appelsínusafa. Orkuinnihald skyndibitamáltíðanna
var það sama en fitusýrusamsetning, trefja- og grænmetismagn var
mismunandi. Blóðsýni voru tekin fyrir og eftir máltíð og að auki
svöruðu þátttakendur stuttum spurningalista um skyndibitaneyslu,
hungur, saðningu og seddu.
Niðurstöður: Þátttakendum (27,0±4,8 ára, líkamsþyngdarstuðull
=26,6±6,5 kg/m2) fannst laxaborgari jafn góður og hamborgarinn. Þótt
orkuinnihaldið væri jafn mikið í báðum máltíðum, voru þátttakendur
saddari strax eftir laxamáltíð (P=0,028). Rúmlega helmingur þátttakenda
myndi kaupa slíkan laxaborgara í staðinn fyrir hamborgara ef hann væri
jafn dýr og venjulegur hamborgari. Blóðsykur 20, 40, 60 og 80 mínútum
eftir hamborgaramáltíð var marktækt hærri í samanburði við laxamáltíð
og insúlin var líka tvöfalt hærra einum og tveimur klukkutímum eftir
hamborgaramáltíð (öll p<0,001). Hækkun blóðfitu eftir máltíð var lítil
og svipuð eftir báðar máltíðir. Það urðu engar breytingar á c-reaktífu
próteini.
Ályktanir: Rannsóknin sýnir að skyndibitafæði með æskilegri
samsetningu og með innihaldsefnum sem dæmigerð eru fyrir
Norðurlöndin er vel tekið af einstaklingum sem borða reglulega
skyndibitafæði. Niðurstöðurnar benda til þess að slíkt fæði valdi
minna álagi á efnaskipti eftir máltíð en dæmigerður hamborgari.
Niðurstöðumar geta verið áhugaverðar fyrir heilbrigðisstarfsfólk og
aðrar starfsgreinar.
E 9 Uppvöxtur í sveit dregur úr áhættu á myndun sykursýki af
tegund 2
Elín Ólafsdóttir1-2, Jóhanna E. Torfadóttir', Laufey Steingrímsdóttir/ Thor
Aspelund2'4 5,Gunnar Sigurðsson3-6, Bolli Þórsson2, Rafn Benediktsson3-6, Guðný
Eiríksdóttir2, Unnur A. Valdimarsdóttir1, Vilmundur Guðnason2-3
‘Miðstöð í lýðheilsuvísindum HÍ,2Hjartavemd,3læknadeild og 'raunvísindadeild HÍ,
5rannsóknastofu í næringarfræði við matvæla- og næringarfræðideild HÍ og Landspítala,
6Landspítala
eio8@hi.is
Inngangur: Ymsir hafa kannað tengsl fæðingarþyngdar og næringar
á fyrstu æviárum við áhættu á að fá sykursýki af tegund 2 (T2D) síðar
á ævinni. Mikill breytileiki var á fæðuvenjum Islendinga efhr búsetu á
fyrri hluta 20. aldar en ekki er vitað hvort búseta á æskuárum tengist
áhættunni á að fá T2D síðar á lífsleiðinni.
Efniviður og aðferðir: Gögnin eru úr Reykjavíkurrannsókn
Hjartaverndar frá 1967-1987, alls 8610 karlar og 9241 kona, fædd 1907-
1935, sem gáfu upplýsingar um búsetu frá fæðingu. Búseta var flokkuð
í þrennt: sveit, sjávarþorp og borg. Notuð var tvíkosta aðhvarfsgreining
til að greina áhættu á að fá T2D síðar á ævinni eftir búsetu í sveit
samanborið við búsetu í Reykjavík frá fæðingu. Leiðrétt var fyrir aldri,
slagbils- (systolic) blóðþrýstingi, líkamsþyngdarstuðli og þríglýseríðum
í blóði.
Niðurstöður: Meðalaldur við fyrstu komu í Hjartavernd var 52 ár.
Algengi T2D í hópi karla, sem búið höfðu að meðaltali 20 ár í sveit en
eftir það í Reykjavík, var 3,0% og 2,8% í hópi kvenna. Algengi T2D í hópi
þeirra sem búið höfðu í Reykjavík frá fæðingu reyndist 4,9% meðal karla
og 3,5% meðai kvenna. I sjávarþorpum var algengi T2D að meðaltali
4,5% meðal karla og 2,9% meðal kvenna. Við samanburð á áhættu við
að fá sykursýld eftir búsetu (sveit/borg) er áhættuhlutfallið 0,56 (95% CI
0,41-0,76) hjá körlum og 0,74 (95% CI 0,54-1,01) hjá konum.
Ályktanir: Áhætta á að fá T2D var umtalsvert lægri í hópi þeirra sem búið
höfðu í sveit á æskuárum miðað við búsetu alla ævi í Reykjavík, einkum
meðal karla. Munur á lifnaðarháttum bæði hvað varðar mataræði og

20 LÆKNAblaðið 2011/97