Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2011, Qupperneq 21

XV VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
FYLGIRIT 66
hreyfingu gæti skýrt þessi verndandi áhrif og er athyglisvert að verndin
skuli haldast þrátt fyrir langa búsetu í þéttbýlinu.
E 10 Algengi, orsök og meðferð rofs á ristli á íslandi, 1998-2007
Kristín Jónsdóttir1, Elsa B. Valsdóttir1'2, Shreekrishna Datye3, Fritz H. Berndsen4, Páll
Helgi Möller1-2
Skurðlækningaddld Landspítala, 2læknadeild Hf, 3Sjúkrahúsinu á Akureyri,
Heilbrigðisstofnun Vesturlands
knstijo@landspitali. is
Inngangur: Rof á ristli er alvarlegur sjúkdómur en samkvæmt erlendum
rannsóknum er dánartíðnin há, eða frá 15-30%. Orsakir rofs á ristli
eru margar, en helstar eru sarpabólga, krabbamein og utanaðkomandi
averki til dæmis við ristilspeglun. Erlendar rannsóknir hafa sýnt að
meðferð hefur breyst á umræddu tímabili og færri fara nú í aðgerð sem
fyrstu meðferð samanborið við áður. Tilgangur þessarar rannsóknar er
að skoða algengi, orsakir og afdrif sjúklinga með rof á ristli á tímabilinu
1998-2007.
Efniviður og aðferðir: Gerð var breið leit í gagnagrunnum Landspítala
háskólasjúkrahúss, Sjúkrahússins á Akureyri og Heilbrigðisstofnunar
Vesturlands eftir líklegum greiningarkóðum (ICD-10). Farið var yfir
s)úkrarskrár og gögn um kyn, aldur, orsakir og afdrif einstaklinga með
rof safnað.
Niðurstöður: Alls fundust 228 sjúklingar með staðfest rof á ristli, 132
konur og 96 karlar. Miðgildi aldurs var 70 ár (bil 30-95). Algengasta
astæða rofs var sarpabólga (66%), en aðrar ástæður voru áverkar,
þar með talið eftir speglanir, (11%), fylgikvillar aðgerða (5%) og
aðrir áverkar (3%). Aðrar sjaldgæfari orsakir voru 15%. í upphafi
rannsóknartímabilsins var aðgerð algengasta fyrsta meðferð (67%) en
1 hans var það hlutfall komið niður í 35%. Vægi sýklalyfja og kera
jókst á sama tíma.
Ályktanir: Sarpabólga var algengasta ástæða rofs á ristli á
mnnsóknartímabilinu. Vægi aðgerða sem fyrsta meðferð hefur minnkað
a ranr|sóknartímabilinu og er það í samræmi við þróunina annars staðar.
E 11 Vanstarfsemi heiladinguls þremur mánuðum eftir höfuðáverka
°9 innanskúmsblæðingu. Framsýn rannsókn
Asta Dögg Jónasdóttir1'2, Pétur Sigurjónsson1'2, Ingvar Hákon Ólafsson3,
igurbergur Kárason4,puðrún Karlsdóttir5, Guðmundur Sigþórsson”, Rafn
^ enediktsson7, Helga Ágústa Sigurjónsdóttir17
I.yflækningasvai Landspítala, 2Háskóla íslands, 'heila- og taugaskurðlækningadeild,
efnask°StUd0^jVæ^n17a^eÍ*CÍ,5enc,ur^æ^ni1araei^' 6Hínískri lífefnafræðideild og 7innkirtla- og
as,3dogg@gmaji com
ínngangur: Niðurstöður nýlegra rannsókna benda til að vanstarfsemi
heiladinguls (VH) sé algengur fylgikvilli höfuðáverka (HÁ) og
'nnanskúmsblæðinga (IB). Rannsóknir hafa sýnt að vanstarfsemi
heiladinguls getur gengið til baka skömmu eftir höfuðáverka og
lr>nanskúmsblæðingar eða komið fram síðar. Markmið rannsóknarinnar
er að meta algengi og þróun vanstarfsemi heiladinguls eftir höfuðáverka
°g innanskúmsblæðingar á íslandi.
Efniviður og aðferðir: Þrjátíu og níu sjúklingum, 18-65 ára, sem
k°mu á Landspítala á eins árs tímabili og voru greindir með miðlungs
alvarlega (MAHÁ, GCS 9-12) og alvarlega (AHÁ, GCS <9) höfuðáverka
eða innanskúmsblæðingar, var boðin þátttaka í rannsóknirtni. Sextán
s)úklingar voru með alvarlega höfuðáverka og sex með miðlungs
aharlega höfuðáverk, 17 karlmenn og fimm konur, meðalaldur 37±13
ár (spönn 18-65 ára) og 17 með innanskúmsblæðingar, 10 karlmenn og
sjö konur, meðalaldur 51±11 ára (spönn 30-66 ára). Fimmtán sjúklingar
tóku ekki þátt í frekari eftirfylgni, fjórir létust, einn var erlendur
ríkisborgari og 10 afþökkuðu þátttöku. Heiladingulsstarfsemi var metin
hjá 24 sjúklingum, 12 með höfuðáverka (8 AHÁ og 4 MAHÁ) og 12
með innanskúmsblæðingar, þremur mánuðum eftir höfuðáverkann/
innanskúmsblæðingarnar. Hormónagildi í blóði voru mæld og
insúlínþolpróf (IÞP) framkvæmt. Við frábendingu fyrir insúlínþolprófi
var framkvæmt GHRH+Arg og Synachten próf.
Niðurstöður: Ein 65 ára kona með alvarlegan höfuðáverka
hafði prólaktínofgnótt. Tveir karlmenn, annar 56 ára með
innanskúmsblæðingar, hinn 37 ára með alvarlegan höfuðáverka, höfðu
vaxtarhormónaskort. í báðum tilvikum var skorturinn staðfestur með
GHRH+Arg prófi. Tvær konur, 41 og 50 ára, höfðu fátíðir í kjölfar
innanskúmsblæðinga.
Ályktanir: Vanstarfsemi heiladinguls greindist hjá tveimur af átta
(25%) sjúklingum með alvarlegan höfuðáverka og þremur af 12
(25%) sjúklingum með innanskúmsblæðingar, sem er í samræmi við
niðurstöður erlendra rannsókna. Rannsóknin undirstrikar mikilvægi
þess að skoða starfsemi heiladinguls í kjölfar höfuðáverka og
innanskúmsblæðinga. Nánari eftirfylgni getur leitt í ljós hvenær ber
að meta sjúklinga eftir alvarlegan höfuðáverka, miðlungs alvarlegan
höfuðáverka og innanskúmsblæðingar.
E 12 Lifrarskaði af völdum lyfja og náttúruefna. Framsýn rannsókn á
íslandi
Rúnar Bragi Kvaran1, Óttar Bergmann2, Sigurður Ólafsson2, Sif Ormarsdóttir3, Einar
Stefán Björnsson1'2
'Læknadeild HÍ, 2meltingarlækningaeiningu Landspítala, 3Lyfjastofnun
rbk2@hi.is
Inngangur: Lifrarskaði er þekkt aukaverkun ýmissa lyfja og náttúruefna
(drug induced liver injury (DILI)). Frönsk rannsókn, sem er eina birta
framsýna rannsóknin á nýgengi DILI, sýndi nýgengi 14 á hverja 100.000
íbúa á ári. Tilgangur rannsóknarinnar er að kanna nýgengi DILI,
algengustu orsakir og afla vitneskju um meinmynd og horfur.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin er framsýn og tekur til allra tilfella af
ófyrirsjáanlegum (idiosyncratic) DILI á fslandi frá upphafi mars 2010 til
loka febrúar 2012. í byrjun árs 2010 fengu allir læknar á fslandi bréf um
rannsóknina og voru þeir beðnir um að tilkynna öll tilfelli DILI.
Niðurstöður: Niðurstöður sem birtast hér ná yfir fyrstu átta mánuði
rannsóknartímabilsins. Tilfellin voru 40 og er nýgengi DILI samkvæmt
því 19 tilfelli á hverja 100.000 íbúa á ári. Konur eru í meirihluta (58%)
og meðalaldur er 53 ár. Algengustu orsakavaldar voru amoxicillín með
klavúlansýru (25%) og náttúruefni (23%); fimm tilfelli tengd notkun á
Herbalife® vörum, tvö vegna neyslu efna sem innihalda útdrátt græns
tes (Cameília sinensis) og tvö sem innihalda önnur efni. Tvö tilfelli
voru orsökuð af díklófenaki, tvö af infliximab og þrjú af fleiri en einu
lyfi. Önnur lyf voru amoxicillín, cloxacillín, ísótretínóín, ísóníazíð,
trímetóprím/súlfametoxazól, doxýcýklín, interferón \i-la, nítrðfúrantóín,
atorvastatín, azatíóprín, enoxaparín, fenoxýmetýlpetnciliín, gabapentín og
fenýtóín.
Ályktanir: Fyrstu niðurstöður gefa til kynna að nýgengi DILI á íslandi sé
hærra en nýgengi í rannsóknum frá öðrum löndum. Greining skaðans er
erfið og því er hann hugsanlega vangreindur. Einnig treystir rannsóknin
á tilkynningar lækna og ekki víst að öll tilfelli séu tilkynnt. Læknar eru
hvattir til þess að tilkynna öll grunsamleg tilfelli (iifrarskadi@iandspitaii.is).
LÆKNAblaðið 2011/97 21