Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2011, Qupperneq 39

XV VÍSINDARÁÐSTEFNA H í
F Y L G I R I T 6 6
Alyktanir: Niðurstöður sýna að aðferðir Havikko og Demirjan, sem mest
hafa verið notaðar hér á landi, henta vel til aldursgreiningar íslenskra
barna og ungmenna, svo og aðferð Kullman til aldursgreiningar út frá
endajöxlum.
E 67 Rými í tannbogum. Langtímaþróun með eða án tannréttingar
Teitur Jónsson', Þórður Eydal Magnússon2
Tannlæknadeild HÍ, ;prófessor emeritus
tj@hi.is
Inngangur: í rannsókninni voru skoðaðar langtímabreytingar á
þrengslum og gleiðstöðu í tannbogum og þær bornar saman hjá þeim
sem fóru í tannréttingu og þeim sem fóru ekki. Markmiðið var að meta
v*gi tannréttingar í samanburði við almenna, langvarandi bitþróun, þar
sem tannskipti, öndunarmunstur, kjálkavöxtur og mjúkvefjaþrýstingur
eru talin meðal áhrifaþátta.
Efniviður og aðferðir: Úr stóru slembiúrtaki voru valin 308 börn
°g unglingar á aldrinum 8-17 ára. Þau voru fyrst skoðuð klínískt á
tannskiptaaldri eða að nýlega loknum tannskiptum og aftur á sama hátt
25 árum síðar, þá 31-44 ára gömul. í þeim hluta hópsins sem hafði farið
1 tannréttingu með föstum eða lausum tækjum á tímabilinu frá fyrri
skoðuninni til þeirrar seinni voru 36 konur og 22 karlar, eða alls 58. í
samanburðarhópnum voru 160 konur og 90 karlar, eða alls 250 sem höfðu
ekki farið í tannréttingu. Allir voru fulltenntir við fyrri og seinni skoðun,
að frátöldum undirhópi 19 einstaklinga af 58 í meðferðarhópnum þar
sem úrdráttur framjaxla hafði verið liður í tannréttingu. Notuð var
stöðluð skráningaraðferð dr. Björk og miðað við 2 mm frávik í rými.
hJiðurstöður: Marktæk minnkun varð á tíðni gleiðstöðu í framtannasvæði
efri góms hjá þeim sem fóru í tannréttingu (úr 15,5% í 3,4%) og einnig hjá
samanburðarhópnum (úr 11,6% í 2,8%). Marktækur munur var á þeim
sem fóru í tannréttingu án úrdráttar og samanburðarhópnum varðandi
þrengsli í framtannasvæði neðri góms. Hjá fyrri hópnum var jókst tíðni
úr 2,6% í 28,2%, en hjá samanburðarhópnum úr 8,8 í 15,6%.
Hjá þeim sem fóru í tannréttingu með úrdrætti minnkaði tiðni þrengsla í
efri tannboganum marktækt miðað við samanburðarhópinn.
Ályktanir: Þegar horft er yfir tímabilið frá unglingsaldri til fullorðinsára
sést að langvarandi áhrif almennra þroskaþátta, skipta miklu máli
varðandi rými í tannbogum. Tannrétting og úrdráttur hefur þó veruleg
°8 varanleg áhrif á vissa þætti rýmisþróunar.
^ 68 Langtímaþróun bitskekkju með eða án tannréttingar
Teitur Jónsson', Karl Örn Karlsson', Bjöm Ragnarsson1, Þórður Eydal Magnússon2
Tannl^eknadeild HÍ, ;prófessor emeritus
tföhi. is
brngangur: Markmið rannsóknarinnar var að kanna langtímabreytingar
é vissum þáttum tann- og bitskekkju og bera saman þróunina hjá þeim
Sern fóru í tannréttingu og þeim sem fóru ekki. Leitað var svara við
sPurningunni um varanleg áhrif tannréttinga á langtímaþróun bits og
tannstöðu.
Efniviður og aðferðir: í upphaflegu slembiúrtaki rannsóknarinnar
Var 1641 grunnskólabam í Reykjavík, en í þessum hluta hennar er lýst
bitþróun 308 einstaklinga úr þeim hópi. Klínísk skoðun var gerð á
112 drengjum og 196 stúlkum á tannskiptaaldri eða að nýlega loknum
frnnskiptum og aftur á sama hátt 25 árum síðar. Við seinni skoðunina
böfðu 58 farið í tannréttingu með föstum eða lausum tækjum, þar af 39
an úrdráttar á tönnum. í samanburðarhópnum voru 250 einstaklingar
sem höfðu ekki farið í tannréttingu. Allir voru fulltenntir við fyrri
og seinni skoðun, að frátöldum undirhópi 19 einstaklinga þar sem
úrdráttur framjaxla hafði verið liður í tannréttingu.
Niðurstöður: Tíðni lárétts yfirbits minnkaði marktækt hjá
samanburðarhópnum og einnig hjá báðum meðferðarhópum, það er
hjá 39 án úrdráttar og hjá 19 með úrdrætti í tengslum við tannréttingu.
Tíðni distalbits á jöxlum minnkaði marktækt aðeins hjá þeim 39 sem
fóru í tannréttingu án úrdráttar á tönnum. Samanburður á hópum sýndi
að þróun yfirbits var marktækt hagstæðari með tannréttingu, (32,8%
lækkun á tíðni), hvort sem hún var gerð með eða án úrdráttar, heldur
en hjá samanburðarhópnum (4,8% lækkun á tíðni), Einnig sást að þróun
distalbits á jöxlum var marktækt betri hjá þeim sem fóru í tannréttingu
án úrdráttar (25,5% lækkun á tíðni), heldur en hjá samanburðarhópnum
(4,4% lækkun á tíðni). Þróun krossbits á jöxlum var hins vegar
marktækt verri hjá þeim sem fóru í meðferð án úrdráttar, heldur en hjá
samanburðarhópnum.
Ályktanir: Rannsóknin sýndi að ávinningur af tannréttingu, með eða
án úrdráttar, er varanlegur varðandi yfirbit og að ávinningur varðandi
distalbit er varanlegur varðandi distalbit á jöxlum hjá þeim sem fara í
tannréttingu án úrdráttar.
E 69 Áhrif tveggja ára lífsstílsíhlutunar í skólum á holdafar, þrek og
hreyfingu sjö til níu ára barna
Kristján Þór Magnússon', Hannes Hrafnkelsson2, Ingvar Sigurgeirsson’, Þórarinn
Sveinson4, Erlingur Jóhannsson1
'Rannsóknarstofu í íþrótta- og heilsufræðum HÍ, 'Heilsugæslunni Seltjamamesi og læknadeild
HÍ, 'kennaradeild Hi, ’rannsóknarstofu í hreyfivísindum HÍ
ktm@hi.is
Inngangur: Aukin ofþyngd og hreyfingarleysi meðal ungra barna
kallar á raunhæfar aðgerðir sem miða að því að sporna gegn þessari
þróun. Markmið rannsóknarinnar var að innleiða íhlutunaraðgerðir
í tvö skólaár og á þeim tíma kanna breytingar á líkamsástandi og
lífsstílstengdri hegðun barnanna.
Efniviður og aðferðir: Notast var við hálftilraunasnið, sex skólar
voru valdir til þátttöku og þeim slembiraðað í íhlutunarhóp og
viðmiðunarhóp. Alls var 321 bami fæddu 1999 boðin þátttaka við
upphaf rannsóknar haustíð 2006. Þátttakendur voru mældir með tillití tíl
holdafars, hreyfingar og þreks, auk annarra þátta við upphaf, um miðbik
rannsóknarinnar og við lok hennar. Tveggja ára íhlutunin byggði á því
að efla þekkingu, færni og samstarf kennara íhlutunarskólanna þannig
að þeir sjálfir ættu auðveldara með að samþætta hreyfingu og hollan
lífsstíl almennu skólastarfi.
Niðurstöður: Um miðbik rannsóknarinnar jókst hreyfing bama í
íhlutunarskólunum marktækt meira á skólatíma -95% öryggismörk
(ÖM) (2,36; 4,90 log cpm), samanborið við hreyfingu barna
í viðmiðunarskólunum. Hreyfing um helgar var meiri meðal
barna íhlutunarskólanna við lok rannsóknarinnar, samanborið við
viðmiðunarhópinn -95% öryggismörk (0,25; 3,53 log cpm). Þrek
íhlutunarhóps jókst meira en þrek viðmiðunarhópsins yfir tveggja ára
íhlutunartímabilið -95% öryggismörk (0,04; 0,31 vött/kg). Ekki varð
mismunandi breyting á holdafari þátttakenda eftir því hvorum hópnum
þeir tilheyrðu.
Ályktanir: Jákvæðar niðurstöður þessarar rannsóknar sýna að með
aukinni hreyfingu í skólastarfi megi jafnvel bæta þrek ungra bama á
skólaaldri umtalsvert. Sérstaklega þeirra sem hafa slakt líkamlegt þrek
fyrir.
LÆKNAblaðið 2011/97 39