Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2011, Side 84

XV VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
FYLGIRIT 66
Niðurstöður: Þegar frumuklasar voru örvaðir með BMP4 í EGM2 æti
á matrígeli kom í ljós að þeir höfðu myndað frumuútvöxt af pípulaga
strúktúrum, einkennandi fyrir æðaþelsfrumur. I ljós komu sömu áhrif
við notkun kollagens. Við munum halda áfram okkar rannsóknum á
sérhæfingu hES frumna í æðaþelsfrumur með myndun frumuklasa á
matrígeli þar sem sú aðferð kom best út.
Ályktanir: BMP4 örvar þrjá mismunandi viðtaka og önnur
innanfrumuprótein sem við munum nú yfirtjá í hES frumum og athuga
áhrif þeirra á pípulaga útvöxt frumuklasa.
V 4 Markgen MITF umritunarþáttarins í sortuæxlum og hlutverk
þeirra
Christian Praetorius', Christine Grill1, Keith Hoek2, Eiríkur Steingrímsson1
'Lífefna- og sameindalíffræði læknadeild HÍ, 2Dept. of Dermatology, University Hospital of
Ziirich
pra@hi.is
Inngangur: Margt bendir til að sortuæxlisfrumur eigi ýmislegt
sameiginlegt með forverum litfrumna (melanocytes). Báðar
frumutegundirnar eru háðar MITF próteininu en það er nauðsynlegt
fyrir öll skref í þroskun litfrumna (melanocytes) auk þess sem það
gegnir lykilhlutverki í tilurð sortuæxla. MITF er umritunarþáttur af
fjölskyldu basic Helix-Loop-Helix leucine zipper (bHLHZip) próteina
og binst E-box röðinni CANNTG. Nokkur markgen MITF er þekkt í
bæði litfrumum og sortuæxlum. Þar sem þekktu markgenin nægja ekki
til að útskýra hlutverk MITF genins að fullu var leit hafin að nýjum
markgenum MITF.
Efniviður og aðferðir: Microarray-aðferðin var notuð til að greina
ný hugsanleg markgen MITF próteinsins. Annars vegar var skoðað
hvaða gen eru virkjuð í frumum sem yfirtjá MITF. Hins vegar voru
gögn um tjáningu gena í sortuæxlum notuð til að greina hvaða gen
fylgja tjáningarstigi MITF. Þessi gögn voru síðan borin saman til að
finna ný hugsanleg markgen. Áhugaverð markgen voru skoðuð með
co-transfection tilraunum, mótefnafellingu, siRNA og með því að skoða
tjáningu þeirra í MITF stökkbreyttum músum.
Niðurstöður: Samtals fundust 84 ný hugsanlegt markgen MITF
próteinsins. Meðal þeirra er IRF4, gen sem tjáir fyrir umritunarþætti,
er tjáð í meirihluta sortuæxla og hefur nýlega verið tengt við háralit
í mönnum. Þegar MITF er slegið út með notkun siRNA minnkar
tjáning IRF4. Og í MITF stökkbreyttum músum er IRF4 genið lítt sem
ekkert tjáð. Bindiset MITF reynast vera í innröð MITF gensins og er
nú unnið að því að greina áhrif þeirra á tjáningu IRF4 í litfrumum og
sortuæxlisfrumum.
Ályktanir: Við höfum notað nýja aðferð til að finna áhugavert
markgen MITF í litfrumum og sortuæxlisfrumum. Gen þetta tjáir fyrir
umritunarþætti með áhugaverða eiginleika sem huganlega skýrir
hlutverk þess í þessum frumum.
V 5 Fléttuefnið prótólichesterinic sýra hefur áhrif á efnaskipti lípíða
og eykur frymisnetsálag í krabbameinsfrumum
Margrét Bessadóttir1-2, Eydís Einarsdóttir2, Guðbjörg Jónsdóttir2, Sesselja
Ómarsdóttir2, Helga M. Ógmundsdóttir1
'Rannsóknarstofu í krabbameinsfræðum, læknadeild HÍ,2tyfjafræðideild HÍ
mab24@hi.is
Inngangur: Fléttuefnið prótólichesterinic sýra (PS) er sértækur hemill
á 5- og 12 lípoxýgenasa og hefur vaxtarhemjandi áhrif á nokkrar
84 LÆKNAblaðið 2011/97
gerðir krabbameinsfrumna. Auk þess hvetur PS til stýrðs frumudauða
í mergæxlisfrumum. Fitusýrusýnþasi (FAS) er tjáður í miklu magni í
krabbmeinsfrumum og virðist vera nauðsjmlegur fyrir lifun þeirra.
Efnabygging prótólichesterinic sýru líkist þekktum FAS hindrum.
Markmið verkefnisins var að kanna hvort PA hemji FAS og hafi áhrif
á frymisnetsálag, sem er þekkt afleiðing af hindrun á FAS. Einnig að
kanna áhrif PA á ERKl/2 og STAT3 boðleiðir sem gegna mikilvægu
hlutverki í tilurð og þróun krabbameina.
Efniviður og aðferðir: Mæling á upptöku á 14C-asetati inn í frumur
var notuð til að meta áhrif á FAS. Mat á áhrifum á frymisnetsálag var
kannað með Western blot prófun fyrir fosfóruðu-eIF2a. Einnig var
Western blot notað við mat á virkni ERKl/2 og STAT3 boðleiðanna.
Niðurstöður: Upptaka á 14C-asetati inn í brjóstakrabbameinsfrumur
minnkaði skammtaháð eftir meðhöndlun með PS. Eftir meðhöndlun
var 33% minni upptaka með PS í styrknum 10 pg/mL. Sami styrkur af
þekktum FAS hindra, cerulenin, olli 40% minni upptöku á 14C-asetati.
Meðhöndlun með PA (2,5 and 5,0 pg/mL) í 6 klst. leiddi til aukinnar
tjáningar á fosfóruðu-elFa. PA hafði ekki áhrif á sívirkni STAT3 í U266
mergæxlisfrumum en virkni ERKl/2 í 'RPMI-8226 mergæxlisfrumum
var hindruð að hluta.
Ályktanir: Niðurstöður gefa til kynna að vaxtarhemjandi og
frumudrepandi áhrif PS skýrist ekki eingöngu af hömlun á boðferlum í
gegnum viðtaka vaxtarþátta heldur gætu verið afleiðing frymisnetsálags
sem mögulega tengist truflun á lípíð efnaskiptum.
V 6 Genatjáningargögn notuð í smíði líkana af efnaskiptum í
mannafrumum við mismunandi skilyrði
Maike K. Aurich1, Ronan M.T. Fleming1, Giuseppe Paglia1, Sigrún Hrafnsdóttir1,
Bemhard Ö. Pálsson1-2, Ines Thiele'
'Kerfislíffræðisetri HÍ, 2Dept. of Bioengineering University of Califomia San Diego, La Jolla,
Califomia
mka6@hi.is
Inngangur: Tölvulfkön hafa verið notuð til að rannsaka efnaferla í
dreifkjömungum og notkun slíkra líkana til að rannsaka heilkjörnunga
er að aukast. Tölvulíkönin byggja á ítarlegum líffræðilegum og
lífefnafræðilegum upplýsingum auk upplýsinga um alla efnaskiptaferla
lífverunnar. Slík líkön bjóða upp á mikla möguleika til að skilja
grunnefnaskipti fruma og stjómun á tjáningu gena í efnaskiptaferlum.
Flóknari lífverur em myndaðar úr vefjum, sem hafa sérhæfða virkni.
Hver vefjagerð tjáir þau gen sem hún þarf á að halda á sértækan máta,
ýmist með stjómun á magni tjáningar (differential expression; DE) eða
valsplæsingu (altemative splicing; AS).
Efniviður og aðferðir: Við höfum borið saman DE og AS í tjáningamengi
(transcriptome) tveggja T-frumulína, MOLT-4 og CEM. Að auki
könnuðum við hvaða breytingar verða í tjáningarmengi fmmnanna
þegar þær eru meðhöndlaðar með AMPK virkjunum AICAR og
A-769662. Þessi gögn, auk gagna úr efnaskiptalíkaninu Reconl og
COBRA toolbox voru notuð til að setja upp virknilíkök sérhæfð fyrir
T-fmmur. Þessi líkön gefa mynd af efnaskiptum fmmunnar við eðlilegar
aðstæður og eftir meðhöndlun með lyfjum.
Niðurstöður: Grannfræðilegur (topological) og starfrænn
(functional) munur sem greinist á milli virknilíkana veitir nýja
innsýn í efnaskiptaferla frumunnar. Niðurstöðurnar verða metnar
í ljósi þeirra efnaskiptabreytinga sem mælast með greiningum á
utanfrumuhvarfefnum í T-frumunum.
Ályktanir: Aðferðina má einnig nota til að setja upp líkan af ákveðnum
i