Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2011, Side 95

XV VISINDARAÐSTEFNA Hl
FYLGIRIT 66
Efniviður og aðferðir: Mældur var styrkur, virkni og eiginvirkni CP í
sermi í 41 sjúklings með Alzheimer og 41 heilbrigðs einstaklings af sama
kyni og aldri. Að auki var mældur styrkur járns, transferríns, ferrritíns
og reiknuð transferrínmettun í sermi. Könnuð var fylgni aldurs við
ferritín, transferrín, CP styrk og CP virkni. Könnuð var fylgni CP styrks
við CP virkni annars vegar og járnbúskap hins vegar.
Niðurstöður: Virkni og eiginvirkni CP í sermi var marktækt lægri
í sjúklingum með Alzheimer. Enginn munur var á hópunum með
tilliti til CP styrks og járnbúskapar. Neikvæð fylgni fannst milli CP
virkni og magns ferritíns í bæði sjúklingum með Alzheimer (P=0,042)
og samanburðarhópi (P=0,001). Ekki fannst nein fylgni aldurs við
ofangreinda þætti nema jákvæð fylgni við styrk CP í samanburðarhópi
(P=0,007).
Alyktanir: Virkni og eiginvirkni CP er marktækt lægri í sjúklingum
með Alzheimer. Þessi breyting er þó ekki nægjanleg til að hafa marktæk
áhrif á járnbúskap í sjúklingahópnum. Öfug fylgni milli CP virkni
og ferritínstyrks í blóði í báðum hópunum gæti bent til aukinnar
járnumsetningar í einstaklingum þar sem CP virkni er há. CP styrkur
fer hækkandi með aldrinum í frískum einstaklingum sem er hugsanlega
aðlögun að auknu oxunarálagi eða öðrum aldurstengdum breytingum á
próteininu, meðan sú aðlögun bregst í sjúklingum með Alzheimer.
V 39 Verndandi áhrif tómstundaiðkunar á rýrnun heilavefs og
hvítavefsbreytingar í einstaklingum með Apólípóprótein E r4
erfðavísinn. Öldrunarrannsókn Hjartaverndar
Sigríður H. Hafsteinsdóttir', Guðný Eiríksdóttir1, Sigurður Sigurðsson1, Thor
Aspelund1-3, Tamara B. Harris2, Lenore J. Launer2, Vilmundur Guönason11
‘Hjartavemd, 2Rannsókarstofu í faralds- og lýðfræðum, bandarísku heilbrigðisstofnuninni, 'í if
sigridur@hjarta.is
Inngangur: Rannsóknir á tengslum milli Apólípóprótein E e4 (APOE
e4) og byggingu heilans hafa gefið misvísandi niðurstöður. Gögn úr
rannsóknum Hjartaverndar benda til þess að tómstundaiðkun dragi úr
afleiðingum hvítavefsbreytinga. Markmið þessarar þversniðsrannsóknar
er að kanna áhrif APOE e4 og tómstundaiðkunar á rúmmál heilavefs.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin byggist á gögnum Öldrunar-
rannsóknar Hjartaverndar og voru niðurstöður frá 4.336 þátttakendum
notaðar í greininguna. Segulómmyndir voru teknar af heila þátttakenda.
Myndirnar voru notaðar til að flokka heilann í hvítan og gráan heilavef,
heila- og mænuvökva og hvítavefsbreytingar. Rúmmál hvers flokks
var reiknað og leiðrétt var fyrir höfuðstærð. Uppýsingar um þátttöku
tómstundaiðkunar voru fengnar með spurningalista. Allir þátttakendur
voru APOE e4 arfgerðargreindir. Línuleg aðhvarfsgreining þar sem
leiðrétt var fyrir aldri, kyni, menntun og öðrum heilsufarsbreytum
var notuð til að ákvarða áhrif APOE e4 og tómstundaiðkun á rúmmál
heilans.
Niðurstöður: APOE e4 arfberar hafa meira rúmmál hvítavefsbreytinga
og minna rúmmál gráa vefs en þeir sem ekki bera samsætuna. Ekki var
marktækur munur á rúmmáli hvíta heilavefs. Rúmmál heilavefs fylgir
línulegri aukningu á þátttöku í tómstundum þannig að þeir sem taka
mestan þátt í tómstundum hafa meiri gráa- og hvítavef og minna af
heila- og mænuvökva og hvítavefsbreytingum miðað við þá með minni
þátttöku. Þessi fylgni var óháð APOE e4 arfgerð.
Ályktanir: Niðurstöður þessarar þversniðsrannsóknar benda til þess
að rúmmál heilavefs fylgi tíðni tómstundaiðkunar, óháð því hvort
einstaklingur beri APOE e4 áhættusamsætuna.
V 40 Tannsmiðir á tímamótum. Frá fagi í mótun til formlegs náms,
áhrif kerfis- og bóknámsreks á menntun íslenskra tannsmiða
Aðalheiður Svana Sigurðardóttir, Vigdís Valsdóttir
Tannlæknadeild HÍ
ass34@hi.is
Inngangur: Megintilgangur rannsóknarinnar var að varpa ljósi á þróun
fagsviðs tannsmiða, áhrif bóknámsreks á menntun stéttarinnar og
áhrif námskrár- og kerfisreks á námskröfur í skólakerfinu. Leitað var
svara við rannsóknarspurningunni: Hvernig hefur þróun fagsviðs og
bóknámsrek haft áhrif á menntun íslenskra tannsmiða?
Efniviður og aðferðir: Við rannsóknina voru notaðar eigind-
og megindlegar rannsóknaraðferðir auk starfendarannsókna. Tekin
voru viðtöl við heimildarmenn og spurningakönnun send til
hentugleikaúrtaks. Leitað var íslenskra frumheimilda og stuðst við
birt og óbirt gögn sem varða sögu Tannsmiðafélags íslands auk ýmissa
heimilda sem varða kennsluþróun í tannsmíði hér á landi og erlendis.
Samanburður var gerður á námskrá í tannsmíði frá byrjun skipulagðrar
kennslu í faginu til gildandi kennsluskrár Háskóla íslands. Einnig var
rakin þróun fagsins og starfsstéttarinnar á íslandi. Rakið var hvemig
menntun tannsmiða hefur verið háttað hér á landi, hvað hefur breyst og
hvers vegna. Hugtökin bóknámsrek (academic drift), kerfisrek (system
drift) voru skoðuð.
Niðurstöður: Helstu niðurstöður rannsóknarinnar sýna að framfarir í
tannsmíði hafa verið miklar frá því að nám og kennsla hófst hér á landi
í faginu. Hægfara áhrifa þeirra gætti í námskröfum og námskrám sem
síðar leiddi til bóknámsreks og að lokum til kerfisreks innan stofnanna.
Ályktanir: Breytingar á námi tannsmiða úr því að vera nám á
framhaldsskólastigi í það að vera nám á háskólastigi má álykta að
hafi verið í rökréttu samhengi við þróun fagsviðsins og samræmist
kröfum gerðum til kunnáttu tannsmiða í dag. Eins muni breytingarnar
stuðla að jákvæðri þróun námsins og tannsmíðafagsins á íslandi, bæði
nemendum og skjólstæðingum til hagsbóta.
V 41 Glerungseyðingarmáttur nokkurra vatnsdrykkja á íslenskum
markaði
Alís G. Heiðar, Inga B. Árnadóttir, W. Peter Holbrook
Tannlæknadeild HÍ
phol@hi.is
Inngangur: Glerungseyðing (dental erosion) er óafturkræfanlegt tap
tannvefs af völdum efnafræðilegra þátta sem ekki stafar af völdum
baktería. Ein af meginástæðum fyrir glerungseyðingu er talin vera
neysla súrra drykkja. Markmið rannsóknarinnar var að kanna áhrif
nokkurra bragðbættra vatnsdrykkja á íslenskum markaði á tennur í ljósi
þess að markaðssetning drykkjanna sem heilsusamlegir kostir hefur
aukist til muna að undanförnu.
Efniviður og aðferðir: Annars vegar var sýrustig (pH) drykkjanna mælt
með rafrænum sýrustigsmæli. Hins vegar voru krónur nýúrdregna
fullorðinstanna sagaðar í fernt in-vitro. Eitt glerungstannbrot var
lagt í 20 mL af viðkomandi bragðbættum vatnsdrykk í níu daga þar
sem upphafssýrustig var mælt og stöðugt var hrært í. Drykkjarsýnin
voru endurnýjuð daglega. Tannbrotin voru vigtuð á fyrsta, þriðja og
niunda degi og glerungseyðingarmáttur þeirra metinn sem prósenta af
þyngdartapi tannbrotanna.
Niðurstöður: Um helmingur drykkjanna mældist með sýrustig (pH)
undir 4 sem er talsvert undir viðurkenndum hættumörkum (pH 5,5) og
þau glerungstannbrot sem í þeim láu sýndu töluvert þyngdartap.
LÆKNAblaðið 2011/97 95