Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2011, Side 98

XV VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
FYLGIRIT 66
V 48 Áhrifaþættir í vinnu hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða sem gætu
ógnað öryggi í heilbrigðisþjónustu
Helga Bragadóttir Sigrún Gunnarsdóttir1, Helgi Þór Ingason3
■Hjúkrunarfræðideild, HÍ, 2Landspítala, 3iðnaðarverkfræði-/ vélaverkfræði- og
tölvunarfræðideild, HÍ
helgabra@hi.is
Inngangur: Hjúkrun skiptir sköpum fyrir árangur meðferðar og
afdrif sjúklinga á sjúkrahúsum. Mönnun í hjúkrun, menntun
hjúkrunarfræðinga og öruggt vinnuumhverfi er tengt öryggi sjúklinga
og árangri svo sem dánartíðni. Tilgangur rannsóknar var að varpa ljósi
á vinnu hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða og áhrifaþætti vinnunnar
á bráðalegudeildum með það fyrir augum að bæta verkferla og
vinnuumhverfi svo veita megi sjúklingum betri og öruggari hjúkrun.
Efniviður og aðferðir: Um lýsandi rannsókn var að ræða þar sem
fer saman verkfræðileg og hjúkrunarfræðileg nálgun. Notuð var
blönduð aðferð og megindlegum og eigindlegum gögnum safnað með
athugunum og viðtölum. Gerðar voru vettvangsathuganir á fjórum
legudeildum Landspítala 2008.
Niðurstöður: Af átta vöktum hjúkrunarfræðinga og 10 vöktum
sjúkraliða kemur fram að mestur tími þeirra fer í beina og óbeina
umönnun sjúklinga. Tíð athyglisfærsla af einu verkefni á annað, tíð
rof á vinnu, oft vegna truflana og kerfisvilla og tíðar hreyfingar milli
staða bera vitni um að vinna hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða er flókin
og margþætt. Einkenni vinnu hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða er: 1)
fjölverkavinnsla, 2) að vera títt truflaður eða tafinn við vinnuna, 3) tíðar
hreyfingar á milli staða til að vinna vinnuna.
Ályktanir: Hjúkrun er í eðli sínu flókin og margþætt og því mikilvægt
að draga úr áhrifaþáttum í umhverfinu sem auka á tíðni athyglisfærslu,
rofa og tafa í vinnunni. Lagt er til að rýnt verði í niðurstöðumar með það
fyrir augum að greina tækifæri til umbóta á: 1) samstarfi starfsmanna svo
sem úthlutun verkefna, samskiptum og upplýsingaflæði og -aðgengi; 2)
skipulagi vinnunnar svo sem verkferlum innan deildar og sem ná til
annarra deilda sjúkrahússins og heilbrigðisþjónustunnar í heild; 3)
skipulagi deilda svo sem staðsetningu rýma, birgða og vinnuaðstöðu.
V 49 Starfsmannavelta hjúkrunarfræðinga, hjúkrunarþyngd og
veikindafjarvistir
Halldóra Hálfdánardóttir', Helga Bragadóttir2
'Landspítala, 2Háskóla íslands
helgabra@hi.is
Inngangur: Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna hvort tengsl
væru á milli hjúkrunarþyngdar og starfsmannaveltu og veikinda-
fjarvista hjúkmnarfræðinga. Því er oft haldið fram að vinnuálag á
hjúkmnarfræðinga og annað heilbrigðisstarfsfólk sé of mikið og alltaf
að aukast og að það geti leitt til þess að það gefist upp og segi starfi sínu
lausu. Aukið vinnuálag getur einnig orðið til þess að hjúkrunarfræðingar
séu meira frá vinnu vegna veikinda.
Efniviður og aðferðir: Þýði rannsóknarinnar var hjúkrunarfræðingar á
öllum deildum Landspítala en úrtakið var fastráðnir hjúkrunarfræðingar
á legudeildum á lyflækningasviðum I og II og skurðlækningasviði árið
2008. Meðalfjöldi hjúkrunarfræðinga á þessum þremur sviðum var 334
árið 2008. Það eru rúm 26% allra hjúkrunarfræðinga á Landspítala.
Rannsóknarsniðið var megindlegt, lýsandi rannsóknarsnið. Fengin voru
gögn úr starfsemisupplýsingum Landspítala um starfsmannaveltu og
fjarvistir hjúkrunarfræðinga og gögn úr skrám yfir hjúkmnarþyngd úr
sjúklingabókhaldi. Niðurstöður fengust með tíðnidreifingu, meðaltölum
og fylgniprófum.
Niðurstöður: Helstu niðurstöður voru að tengsl milli starfsmannaveltu
hjúkrunarfræðinga, hjúkrunarþyngdar og veikindafjarvista voru ekki
tölfræðilega marktæk. Meðalstarfsmannavelta var 10,89% árið 2008 og
meðalbráðleiki sjúklinganna var 1,10. f samanburði á sviðunum þremur
kom fram að meðalbráðleiki var hæstur á lyflækningasviði II, eða
1,16. Þar vom veittar hjúkrunarklukkustundir færri en æskilegar en á
lyflæknissviði I og skurðlækningasviði var því öfugt farið. Heildarfjöldi
veikindafjarvista hjúkrunarfræðinga á sviðunum þremur voru um 4.000
dagar árið 2008.
Ályktanir: Niðurstöður benda ekki til þess að tengsl séu á milli
hjúkrunarþyngdar og starfsmannaveltu og veikindafjarvista hjúkrunar-
fræðinga. Nauðsynlegt er að skoða fleiri þætti í vinnu og vinnuumhverfi
hjúkrunarfræðinga í bráðaþjónustu sem geta haft áhrif á upplifun þeirra
á vinnu sinni og ánægju þeirra í starfi.
V 50 Viðbótarvinnuálag á klínískum hjúkrunarfræðingum. Lýsandi
rannsókn
Sveinfríður Sigurpálsdóttir', Helga Bragadóttir1
'Heilbrigðisstofnuninni Blönduósi, 2Háskóla íslands, 3Landspítala
heigabra@hi.is
Inngangur: Störf hjúkrunarfræðinga em margbreytileg og flókin og
miklar kröfur eru gerðar til þeirra um ábyrgð, menntun, hæfni til verka
og að þeir skapi gæði sem heilbrigðisþjónustu eru ætluð. Verkefni
bætast við dagleg og venjubundin störf sem ekki eru séð fyrir og
skyggja á kröfuna um gæði. Vinnuaðstæður hjúkrunarfræðinga eru
margvíslegar sem gætu valdið þeim viðbótarvinnuálagi. Til dæmis
má nefna manneklu, mikla ábyrgð, vinnutíma, yfirvinnu, tækni
auk vinnutengdrar streitu og sálfélagslegra þátta. Til samans stuðla
fjölmargir samverkandi þættir að viðbótarvinnuálagi, sem geta tafið
fyrir eða hindrað árangursríka gæðahjúkrun og vellíðan í starfi.
Efniviður og aðferð: Rannsakað var viðbótarvinnuálag á klíníska
hjúkrunarfræðinga. Rannsóknaraðferð var lýsandi og megindleg.
Úrtakið var valið sem hentugleika úrtak meðal hjúkmnarfræðinga af
deildum á Sjúkrahúsi Akureyrar og voru þátttakendur 68. Notaður
var spumingalisti og gagna aflað í póstkönnun. Við úrvinnslu gagna
voru þættir aðskildir eftir breytum í stjórnunarþætti, hjúkrunarþætti og
einstaklingsþætti.
Niðurstöður: Það sem flestir þátttakendur voru sammála um að ylli
viðbótarvinnuálagi og upplifðu oftast, lýtur að stjórnunarþættinum:
fjármnl og mönnunarketfi, að hjúkrunarþáttunum: kennsla og leiðsögn
og vinnuumhverfi og að einstaklingsþættinum: líkamleg og andleg
örmögnun. Tölfræðilega marktæk fylgni (p<0,05) mældist milli
viðbótarvinnuálags og lífaldurs, starfsaldurs, starfsvettvangs, fjölda
vinnustunda, starfsánægju og fjarlægðar til vinnu.
Ályktanir: Niðurstöður benda til að ákveðnir stjórnunarþættir,
hjúkrunarþættir og einstaklingsþættir valdi viðbótarvinnuálagi á
hjúkrunarfræðinga. Mikilvægt er að hjúkrunarfræðingar og stjórnendur
í heilbrigðiskerfinu geri sér grein fyrir og viðurkenni mögulega
viðbótarvinnuálags þætti.
98 LÆKNAblaðið 2011/97