Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2011, Side 106

XV VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
FYLGIRIT 66
V 73 Sykursýki af gerð eitt hjá fólki á aldrinum 20 til 30 ára. Fylgni
sálfélagslegra þátta, meðferðarheldni, þunglyndis og kvíða
Fjóla Katrín Steinsdóttir1, Hildur Halldórsdóttir1, Steinunn Arnardóttir2, Arna
Guðmundsdóttir’, Jakob Smári1, Eiríkur Öm Amarson34
Sálfræðideiid HÍ, 2göngudeild sykursjúkra Landspítala, 3sálfræðiþjónustu geðsviði
Landspítala, 41æknadeild HÍ
fks1@hi.is
Inngangur: Góð stjórn á blóðsykri er meðal annars fólgin í jafnvægi
insúlínsbúskapar, hreyfingar og fæðu, því að forðast reykingar og
tempra áfengisneyslu. Rannsóknir benda til að sálfræðileg aðstoð
geti bætt líðan og stjórn á blóðsykri og mikilvægt að kanna tengsl
sálfræðilegra þátta og framvindu sykursýki hérlendis.
Efniviður og aðferðir: Þátttakendur voru 56 ungmenni 20-30 ára gömul
í eftirliti á D-G3 LSH. Þátttökuskilyrði uppfylltu 72, svarhlutfall 78%.
Metið var þunglyndi, kvíði, bjargráð, félagslegur stuðningur og lífsstíll
og upplýsingum safnað um blóðsykursmælingar, fylgikvilla, mætingu
og fleira.
Niðurstöður: HbAlc gildi lækkuðu eftir tímabilum en voru yfir
meðferðarmarkmiðum ADA (HbAlc <7%). Á 12 mánaðum mættu
16 til eftirlits að minnsta kosti fjórum sinnum. Helmingur kvenna og
tæplega 30% karla voru með fylgikvilla og sjónumein algengast. Aðeins
22 þáttakenda kváðust hafa fengið ráðleggingar um hreyfingu en flestir
sögðust „stundum" fara eftir ráðleggingum. Helmingur þátttakenda
sagðist „oft" borða fæðu sem ráðlög væri. Fjórðungur kvaðst reykja
og skoruðu þeir hærra á þunglyndis- og kvíðakvörðum og notuðu
síður verkefnamiðuð bjargráð. Minni notkun á tilfinningamiðuðum
bjargráðum tengdist betri meðferðarheldni og minni kvíða og
þunglyndi, en meiri notkun fleiri fylgikvillum. Eftir því sem félagslegur
stuðningur var betri því minni var kvíði og þunglyndi.
Ályktanir: Kanna þarf nýjar leiðir til að ná til ungs fólks með
sjúkdóminn, einkum er varðar reykingar og meðferðarheldni tengd
mataræði og hreyfingu. Það má ætla að hópurinn myndi hafa gagn
af sálfræðilegri aðstoð auk hefðbundinnar meðferðar. Kynni það að
auka lífsgæði til dæmis með því að auðvelda fólki að sætta sig við
ástandið og efla notkun viðeigandi bjargráða, en taka þyrfti meira mið
af aðstandendum í meðferð.
V 74 Samband verkja og andlegrar líðanar gigtarsjúklinga á
dagdeild. Mikilvægi sálfélagslegra þátta
Árni Halldórsson1,4, Eggert Birgisson2, Elínborg Stefánsdóttir3, Arnór Víkingsson3,
Eiríkur Öm Amarson4'5
'Háskólanum í Árósum, 2Þraut, greiningar- og endurhæfingarstöð, 'gigtardeild,
4sálfræðiþjónustu geðsviði Landspítala, 5Háskóla íslands
eihkur@iandspitali.is
Inngangur: Tengsl eru milli upplifunar verkja og andlegrar líðanar
gigtarsjúklinga sem ekki er hægt að rekja að fullu til vefrænna skemmda
eða sjúkdómsferla. Þess í stað benda rannsóknir til að andleg líðan sé
einnig afleiðing huglægrar túlkunar á verkjum.
Efniviður og aðferðir: Eitt hundrað níutíu og tveir sjúklingar á dagdeild
gigtlækninga (meðalaldur 51,5±12,4 ár, 49% konur) svöruðu fjölþátta
spumingalistum um huglægt mat á verkjum ásamt spurningalista
um kvíða- og þunglyndiseinkenni til mælingar á andlegri líðan.
Upplýsingum um hlutlæga eiginleika verkja var einnig aflað, svo sem
um verkjalyfjatöku, staðsetningu og hve lengi þeir höfðu varað. Fjöldi
sársaukanæmra svæða var ákvarðaður með kvikupunktamati (tender
point examination).
Niðurstöður: Tæplega fjórðungur sjúklinga greindi frá nokkrum til
talsverðum einkennum kvíða. Nýgengi þunglyndiseinkenna var lægra,
eða 14,5%. Hvorugt þessara einkenna var hægt að skýra út frá mælingum
á hlutlægum eiginleikum verkja. Jafnframt var samband styrkleika
verkja og andlegrar líðanar aðeins marktækt þegar tekið var tillit til
huglægs mats sjúklinga á verkjum. Þannig voru einkenni þunglyndis
fyrst og fremst háð mati á áhrifum verkja á lífsgæði (p=0,004) og stjórn
á verkjum (p<0,001). Samband verkja og kvíða var með sama hætti að
mestu ákvarðað af neikvæðum tilfinningum (p<0,001) og ótta við verki
(p<0,05).
Ályktanir: Svo virðist sem túlkun á ólíkum eiginleikum og afleiðingum
verkja hafi meiri áhrif á andlega líðan en skynjun á styrkleika þeirra.
Niðurstöður benda til að gigtarsjúklingar sem upplifa vanlíðan samfara
veikindum sínum geti haft gagn af marghliða nálgun sem snýr meðal
annars að því að breyta neikvæðum viðhorfum þeirra um verki.
V 75 Samband sykursýki af tegund 2 og alvarlegrar geðlægðar
meðal aldraðra á íslandi. Öldrunarrannsókn Hjartaverndar
Benedikt Bragi Sigurösson',2, Thor Aspelund3-5 *, Arna Guðmundsdóttir4, Brynja
Björk Magnúsdóttir2, Þórður Sigmundsson36, Tamara Harris2, Lenore Launer7,
Vilmundur Guðnason3-5 Eiríkur Öm Amarson2-5
Háskólanum í Kaupmannahöfn, 2sálfræðiþjónustu Landspítala, 3Hjartavemd, 4göngudeild
sykursjúkra Landspítala, 5Háskóla íslands, 'geösviði Landspítala, ’Oldmnarstofnun
Bandaríkjanna
bennibragi@gmail. com
Inngangur: Algengi alvarlegrar geðlægðar var kannað meðal aldraðra
með sykursýki af tegund 2 (SS2), hvort munur væri á algengi með tilliti
til þekktrar (áður greind) og óþekktrar (nýgreind) SS2 og hvort samband
væri milli árafjölda frá greiningu SS2 og alvarlegrar geðlægðar. Eirtnig
hvernig þunglyndir og sykursjúkir mátu eigin heilsu.
Efniviður og aðferðir: Gögn voru fengin úr Öldrunarrannsókn
Hjartaverndar; handahófsúrtak (n=5764) var dregið úr eftirlifandi
þýði (N=30.795) íslendinga sem bjuggu á Stór-Reykjavíkur svæðinu
árið 1967 og voru hluti af Reykjavíkurrannsókn Hjartaverndar. Fjögur
þúsund sex hundruð og fimm þátttakendur uppfylltu viðmið fyrir
úrvinnslu gagna. SS2 var ákvörðuð með spumingum og mælingu á
fastandi blóðsykurgildi, Mini-Intemational Neuropsychiatric Interview
var notað tii að meta alvarlegar geðlægðir eftir skimun með Geriatric
Depression Scale. Þátttakendur mátu heilsu sína á fimm stiga kvarða.
Niðurstöður: Tvö hundruð og fjórtán (4,6%) greindust með alvarlegar
geðlægðir og 533 (11,6%) með SS2. Tölfræðilega marktækt samband
var milli alvarlegra geðlægða og SS2. Eftir því sem lengra var liðið
frá greiningu SS2 jukust líkur á alvarlegrum geðlægðum: SS2 sem
varað hafði lengur en 10 ár Odds Ratio (OR)=2,47 (95% öryggisbil:
1,35-4,51); SS2 sem varað hafði skemur en í 10 ár OR=1,50 (95%
öryggisbil: 0,79-2,88); nýgreind SS2 OR=l,17 (95% öryggisbil: 0,50-
2,76). Marktækt samband var milli alvarlegrar geðlægðar og þess að
vera á insulínmeðferð vegna SS2 OR=4,28 (95% öryggisbil 1,56-11,70).
Leiðrétt var fyrir 14 heilsufarstengdum og lýðfræðilegum breytum,
meðal annars blóðsykurstjórnun (HbAlc); breyturnar skýrðu ekki
sambandið. Þunglyndir og sykursjúkir meta heilsu sína marktækt verr
en samanburðarhópur.
Ályktanir: Fylgni er á milli alvarlegrar geðlægðar og SS2. Algengi
alvarlegrar geðlægðar eykst hjá sykursjúkum því lengra sem liðið hefur
frá greiningu. Niðurstöður benda til þess að sálfélagslegir þættir tengdir
SS2 auki líkur á þunglyndi.
106 LÆKNAblaðið 2011/97