Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2011, Qupperneq 107

XV VISINDARAÐSTEFNA Hl
FYLGIRIT 66
V 76 Áhrif skriflegrar tjáningar á líðan karla sem eru nýgreindir með
krabbamein í blöðruhálskirtli. Fyrstu niðurstöður
Sjöfn Ágústsdóttir1, Jakob Smári1, Heiðdís B. Valdimarsdóttir2-3
'Háskóla íslands, 2Háskólanum í Reykjavík, 3Mount Sinai School of Medicine
sjofn@salomonehf.com
Inngangur: Að fá greiningu um krabbamein í blöðruhálskirtli getur haft
í för með sér verulega sálræna vanlíðan og streitu, en þetta er algengasta
krabbamein meðal karla. Tíminn á eftir greiningu getur einkennst af
verulegri streitu, því auk þess áfalls sem það getur verið að greinast
með krabbamein, þá þarf hinn nýgreindi að velja á milli mismunandi
kosta um meðferð við meininu, sem allir hafa í för með sér sambærilega
lifun, en aftur á móti aukaverkanir sem geta haft mikil áhrif á lífsgæði.
Rannsóknir benda til þess að sjúklingar sem geta tjáð sig um áhyggjur
sem tengjast krabbameininu finni fyrir minni vaniíðan. Þeir geta hins
vegar forðast að tjá sig vegna þess að málið er í eðli sínu viðkvæmt, aðrir
sýna ekki stuðning og bregðast ekki vel við tilraunum þeirra til að tjá sig
um krabbameinið.
Efniviður og aðferðir: 1 rannsókninni var skoðað hvort íhlutun
með skriflegri tjáningu hefði í för með sér minni vanlíðan og
bætta ákvarðanatöku varðandi meðferð. Körlum nýgreindum með
krabbamein í blöðruhálskirtli (n=30) var af handahófi skipað í
íhlutunarhóp (fengu fyrirmæli um að skrifa um sínar innstu hugsanir og
tilfinningar varðandi krabbameinið) eða samanburðarhóp (skrifuðu um
hlutlaust efni eða hvernig þeir verðu deginum). Báðir hóparnir skrifuðu
í 20 mínútur í senn í þrjá daga, í einrúmi heima hjá sér. Ágengar hugsanir
um krabbameinið, þunglyndi, kvíði og vandi meðferðarákvörðunar
voru metin á undan íhlutun (grunnlínumælingar) og þremur mánuðum
síðar. Ánægja með meðferðarákvörðun var einnig metin í þriggja
mánaða eftirfylgni.
Niðurstöður: Niðurstöður benda til þess að eftir þriggja mánaða
eftirfylgni (stjómað fyrir grunnlínumælingum) þá greini
meðferðarhópurinn frá minna þunglyndi, lægri tíðni ágengra hugsana,
meiri ánægju með meðferðarákvörðun og minni ákvörðunarvanda
en samanburðarhópurinn. Ekki kom fram munur á kvíða hjá
hópunum. Þessar fyrstu niðurstöður benda í þá átt sem búist var við:
Meðferðarhópurinn greindi frá minni vanlíðan og meiri ánægju með
meðferðarákvörðunina.
Ályktanir: Niðurstöðurnar lofa góðu og ef þær standast fyrir stærri hóp,
þá verður hagkvæmt að setja upp íhlutun af þessu tagi. Hins vegar eru
þessar fyrstu niðurstöður út frá litlum hópi og þær ber því að túlka með
fyrirvara.
V 77 Ungbarnakveisa eða mikill óútskýrður grátur ungbarna.
Kenningar og meðferð. Yyfirlit
Anna Guðríður Gunnarsdóttir, Marga Thome
’Hjúkrunarfræðideild HÍ
agg8@hi.is
Inngangur: Hugtökin ungbarnakveisa eða óværð hafa verið notuð
í nokkra áratugi til að lýsa börnum sem gráta mikið, virðast vera
með krampa í meltingafærum og eru óhuggandi. Algengasta
meðferðin beindist að iíkamlegum orsökum og sér í lagi að minnkun
meltingatruflana og mikilli loftmyndum í þörmum. Rannsóknir síðari
ára sýna að einungis 5-10% ungra barna sem gráta mikið eru með orsök
af líkamlegum toga. Fleiri kenningar um mikinn grát barna hafa verið
þróað síðustu tvo áratugi og einnig mismunandi meðferðaleiðir.
Efniviður og aðferðir: Kerfisbundin leit var gert á efni tengda
kenningum, hugtökum og rannsóknum á miklum gráti ungbama og
meðferðum við því. Leitað var í gagnasöfnunum Scopus, Pubmed,
Ovid, Medline, Cinahl undir lykilorðunum: colic, crying, irritability,
fussing, infant, parenting, nursing, intervention, evaluation, treatment,
management. Auk þess var leitað í heimildaskrám greina sem fjölluðu
um efnið. Vegna mikills fjölda rannsókna sem fjölluðu um óværð var
leitin þrengt við greinar á ensku og íslensku og samtengingu hugtaka.
Niðurstöður: f rannsóknum sem hafa verið gerðar á fyrirbærinu eru
notuð margvísleg hugtök sem hafa mismunandi merkingu. Hugtakið
„ungbamakveisa" grundast á líffræði en „mikill grátur" á sál-, félags-
og líffræði. Við fyrri hugtak beinast meðferðir að lyfjagjöf barnsins og
næringu þess og móður. Við síðari hugtak eru meðferðir stilltar inn á
samskipti foreldra og bams, skilning á tjáningu barnsins, minnkun eða
aukning á áreitum og eflingu foreldra í sínu hlutverki.
Ályktanir: Talið er að ástæður fyrir miklum gráti ungra barna geta
verið margþættar og engin ein ákveðin meðferð beri árangur við
öll börn. Vitneskja um mikinn grát ungbarna gefur til kynna að
heilbrigðisstarfsmenn sem fást við greiningu og meðferð þessa
fyrirbæris þurfi á safna umfangsmiklum og nákvæmum gögnum um
heilsufar, samskipti og umhverfi barns og fjölskyldunnar svo hægt sé að
greina fyrirbærið rétt áður en ráðlagt er ákveðin meðferð.
V 78 Þýðing og forprófun á CRIES verkjamati á nýburum á vökudeild
Elva Ámadóttir', Harpa Þöll Gísladóttir', Margrét Eyþórsdóttir12, Guðrún
Kristjánsdóttir'-'
’Hjúkrunarfræðideild HÍ, ^Barnaspítala Hringsins
gkrist@hi.is
Inngangur: Fáar aðferðir hafa verið þróaðar til að meta skurðaðgerðar-
tengda verki hjá nýburum. Tilgangur rannsóknarinnar var að þýða,
staðla og forprófa mælitækið CRIES sem var hannað af þeim Krechel
og Bildner árið 1995 til þess að meta aðgerðartengda verki hjá
nýburum. CRIES í enskri útgáfu er talið vera eitt af ákjósanlegustu
mælitækjunum sem hönnuð hafa verið fyrir nýbura og hafa rannsóknir
sýnt fram á réttmæti þess og áreiðanleika og er það samþykkt af
hjúkrunarfræðingum á nýburagjörgæslu.
Efniviður og aðferðir: Notast var við lýsandi megindlega aðferðarfræði.
Urtakið var þægindaúrtak 21 nýbura. Sjö nýburar duttu út vegna
óviðráðanlegra aðstæðna og voru því níu drengir og fimm stúlkur í
endanlegu úrtaki. Gagna var aflað á vökudeild Barnaspítala Hringsins
í Reykjavík. Skilyrði fyrir þátttöku var að nýburi hafi lent í eða muni
lenda í sársaukavaldandi aðstæðum. Rannsakendur voru tveir og
mátu þeir nýburana við sömu aðstæður. Fylgst var með nýburunum
við þrenns konar aðstæður sem eru eftirfarandi: hlutlausar aðstæður,
við raskandi aðstæður og við sársaukafullar aðstæður. Ekki voru
nein inngrip í þágu rannsóknarinnar þar sem einungis var fylgst með
nýburunum í raunaðstæðum sem hluta af innlögn þeirra.
Niðurstöður: Niðurstöður sýndu marktækan mun mælinga í öllum
aðstæðum (hlutlausra, raskandi og sársaukafullra) sem staðfestir
réttmæti mælitækisins og áreiðanleika milli mælenda. Benda niðurstöður
því til þess að mælitækið sé gagnlegt við að meta sársauka nýbura.
Ályktanir: Álykta má af niðurstöðum að ísienska þýðingin á CRIES
henti vel til að meta verki hjá íslenskum nýburum. Frekari rannsókna er
þó þörf til að staðfesta réttmæti og nákvæmni þess.
LÆKNAblaðið 2011/97 107