Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2011, Qupperneq 114

XV VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
FYLGIRIT 66
heilsufarsupplýsingum er safnað með framvirkum hætti hjá sjúklingum
á meðferð með líftæknilyfjum vegna liðbólgusjúkdóma. Kerfisbundnir
starfshættir tryggja öryggi og hámarka meðferðarárangur ásamt því að
tryggja að fjármunir séu notaðir á hagkvæman hátt, sérlega ef vinnulagið
er samkvæmt sannreyndum verkferlum. Notkun líftæknilyfja hófst hér
á landi 1999 og nam lyfjakostnaður vegna gigtarsjúkdóma á síðastliðnu
starfsári 1.250 milljónum króna. Um síðustu áramót voru 444 sjúklingar
í virkri meðferð með líftæknilyfjum skráðir í ICEBIO; 214 með iktsýki,
108 með hryggikt og 87 með sóragigt, en 35 sjúklingar voru með aðra
gigtarsjúkdóma.
Efniviður og aðferðir: ítarlegar heilsufars- og sjúkdómsupplýsingar eru
skráðar í ICEBIO, meðal annars fyrri lyfjameðferð, ýmsir lífstílsþættir,
atvinna og fleira. Þá eru skráðar rannsóknarniðurstöður (sökk og CRP),
gigtarpróf (RF og CCP) og hvort liðskemmdir sjást á röntgenmyndum.
Gigtarlæknir framkvæmir liðmat þar sem hann telur fjölda bólginna og
aumra Iiða. Að lokum svarar sjúklingur stöðluðu spurningakveri.
Niðurstöður: Meðalaldur sjúklinga sem eru á meðferð með
líftæknilyfjum er fyrir: iktsýki, 54 ár (18-87 ár; 76% konur), hryggikt
44 ár (18-64 ár; 31% konur) og sóragigt 41 ár (26-78 ár 59% konur).
Niðurstöður sýna að sjúkdómsvirkni minnkar marktækt, metið með
staðlaðri sjúkdómseinkunn (DAS28) og færni sjúklinga eykst til muna
aðeins örfáum mánuðum eftir að meðferð hefst með þessum lyfjum.
ICEBIO-gagnagrunninum verður lýst, meðal annars með tilliti til
staðlaðs einstaklingsbundins árangursmats.
Alyktanir: ICEBIO gefur einnig möguleika á sjálfvirkri skýrslugerð
sem er mikilvægur þáttur í gæðaeftirliti á notkun dýrra lyfja. Þá verður
ICEBIO-gagnagrunnurinn mikilvægt rannsóknartæki í framtíðinni.
* Fyrir hönd ICHBIO-hópsins, hann skipa: Arnór Víkingsson, Arni Jón Geirsson,
Björn Guðbjömsson, Bjöm Rúnar Lúðvíksson, Gerður Gröndal, Helgi Jónsson,
Kristján Steinsson, Sigríður Valtýsdóttir, Þórunn Jónsdóttir og Þorvarður Jón Löve.
V 99 Menntun, starfsvettvangur og framtíðarhorfur á vinnumarkaði
íslenskra skurðlækna
Tómas Guðbjartsson1-1, Halla Viðarsdóttir1, Sveinn Magnússon2
‘Skurðlækningasviði Landspítala, 2heilbrigðisráðuneytinu, 3læknadeild HÍ
tomasgud@landspitali. is
Inngangur: Hér á landi hefur vantað upplýsingar um menntun íslenskra
skurðlækna og framtíðarhorfur á vinnumarkaði.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin náði til allra íslenskra skurðlækna
sem útskrifaðir eru frá læknadeild HÍ, í öllum undirsérgreinum
skurðlækninga, og búsettir eru á íslandi eða erlendis. Safnað var
upplýsingum um sérgrein, menntunarland og prófgráður, en einnig lagt
mat á framboð og eftirspum á vinnumarkaði fram til ársins 2025. Beitt
var nálgunum, meðal annars að þörf fyrir þjónustu skurðlækna myndi
haldast óbreytt miðað við íbúafjölda.
Niðurstöður: Af 237 skurðlæknum með sérfræðiréttindi í ágúst
2008 voru tveir af hverjum þremur búsettir á íslandi og 36 komnir á
eftirlaun. Rúmlega tveir þriðju höfðu stundað sérnám í Svíþjóð og
flestir störfuðu innan bæklunar- (26,9%) og almennra skurðlækninga
(23,9%). Meðalaldur skurðlækna á íslandi var 52 ár og 44 ár erlendis.
Hlutfall kvenna var 8% á íslandi en 17,4% á meðal 36 lækna í sérnámi
erlendis. Alls höfðu 19,7% lokið doktorsprófi. Spár benda til að árið
2025 muni framboð og eftirspurn eftir skurðlæknum á íslandi að mestu
haldast í hendur, en í þessum útreikningum er ekki Iitið sérstaklega á
vinnumarkað þeirra erlendis.
Alyktanir: Þriðjungur íslenskra skurðlækna er búsettur erlendis.
Hlutfall kvenna er lágt en fer hækkandi. Næsta áratug munu margir
skurðlæknar á Islandi fara á eftirlaun og endurnýjun því fyrirsjáanleg.
Framboð og eftirspum virðast í þokkalegu jafnvægi hér á landi en
erfiðara er að ráða í þróun vinnumarkaðs skurðlækna erlendis. Rétt er
þó að hafa í huga að óvissuþættir eru margir í þessum útreikningum og
ná ekki til einstakra undirsérgreina.
V 100 Þróun meðferðar. Markviss stuðningur við fjölskyldur á
bráðageðdeildum
Hydís Kristín Sveinbjarnardóttir, Hrla Kolbrún Svavarsdóttir
Landspítali og Háskóli íslands
eydissve@landspitali.is
Inngangur: Streita og vanlíðan eru algeng tilfinningaleg viðbrögð hjá
fjölskyldumeðlimum þegar náin aðstandandi veikist af geðsjúkdómi
Þessum viðbrögðum hefur verið lýst í erlendum og íslenskum
rannsóknum. Rannsóknir hafa sýnt fram á vísbendingar um að með
viðeigandi stuðningsaðferðum er hægt að fyrirbyggja og minnka áhrif
alvarlegra geðsjúkdóma á nána fjölskyldumeðlimi, foreldra, maka,
börn og jafnvel systkini, og minnka þannig millikynslóðaflutning
(intergenerational transfer) geðrænna einKenna og vanlíðanar.
Efniviður og aðferðir: Markviss stuðningur var þróaður með
nýjum aðferðum fyrir fjölskyldur geðsjúkra. Hjúkrunarfræðingar
starfandi á bráðageðdeild veittu 60 fjölskyldum stuðninginn í
tengslum við hálfstaðlaða tilraunarannsókn (quasi experimental).
Hún var framkvæmd á geðsviði Landspítala á árunum 2008 og 2009.
Stuðningurinn var annars vegar þróaður út frá þverfræðilegum
kenningargrunni fjölskyldumeðferðarfræða og hins vegar niðurstöðum
rannsókna á þörfum fjölskyldna geðsjúkra.
Niðurstöður: Aðferðum og inntaki markviss stuðnings er lýst. Til að
gefa innsýn inn í stuðninginn sem fjölskyldurnar 60 fengu er brugðið
upp klínískri frásögn af Jóni sem er sjúklingur á bráðageðdeild.
Hann er að fást við geðrofseinkenni, fíkn og sjálfsvígshugsanir. Jón
hefur ekki talað við föður sinn síðastliðin fimm ár. Sagt er frá því
hvemig hjúkrunarfræðingur veitti þeim feðgum markvissan stuðning
samkvæmt framangreindum stuðningsaðferðum og hvernig þær bættu
samskipti og tengsl á milli þeirra.
Ályktanir: í ljósi vísbendinga um klínískan árangur markvissra
stuðningsaðferða ætti að innleiða skýrara verklag og/eða klínískar
leiðbeiningar varðandi stuðning við fjölskyldur. Einnig þarf að auka
þekkingu hjúkrunarfræðinga og annarra fagmanna í markvissum
stuðningsaðferðum við þær.
V 101 Tengsl þess að hætta snemma notkun þunglyndislyfja við
markaðs- og kerfisákvarðanir í lyfjamálum
Anna Birna Almarsdóttir1-3, Ingunn Björnsdóttir2, Atli Sigurjónsson1
‘Lyfjafræöideild HÍ, 2heilbrigðisráðuneytinu, Vannsóknastofnun um lyfjamál HÍ
annaba@hi.is
Inngangur: Mismunandi greiðsluþátttökureglur giltu hérlendis fyrir
þunglyndislyf varðandi hámarkstímalengd greiðsluþátttöku. í flokki
sérhæfðra serótónín endurupptökuhemla (SSRI) gilti 30 daga hámark
og í flokki serótónín-noradrenalín endurupptökuhemla (SNRI) gilti
100 daga hámark. Þessum reglum var breytt 1. mars 2009 og varð 100
dagar fyrir báða flokka. Markmiðið var að meta hvort það að hætta
notkun snemma í flokkum SSRI- og SNRI-lyfja tengdist mismunandi
greiðsluþátttöku og verði Iyfjanna.
114 LÆKNAblaðiö 2011/97