Tímarit Máls og menningar - 01.11.1955, Page 112

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
Sextándi kafli (bls. 168—177). — Fyllirafturinn og skáldið Stefán Stefáns-
son ræðst á Mr Vídalín með miður kurteisu orðbragði: „Ert þú sendur híngað
frá Ameríku til að segja Íslendíngum lygasögur og senda þá vestur í þitt and-
skotans þjófa og morðíngjaland?“ (168) Hann kallar Mr Vídalín „þjóðernis-
lausan lygara og föðurlandssvikara“ (169). En hinn svarar, tekur upp „þykkj-
una fyrir Saskatchewan“:
— You goddam íslenski idiot og drunkard! Hvem djöfulinn er þetta Island í saman-
burði við Saskatchewan ? Hvað vex hér? Ekkert! Þetta er kríusker, helvítis kríusker norð-
ur á hala veraldar, þar sem einginn lifandi maður ætti að réttu lagi að hafa tekið sér ból-
festu. Þetta er land fyrir sjófugla og seli, en ekki fyrir hvíta kristna menn. Hvað vex hér?
Ekkert, nema þáng og illgresi! Og hvað vex í Saskatchewan? Alt. Hveiti, hveiti, hveiti, þús-
undir ekra, hundruð þúsundir ekra. Tíu sinnum stærra en ísland þótt fjöllin og hálsamir
væru flött út, -— alt einn rennisléttur akur, forðabúr fyrir hálfan heiminn. 169—170
Mr Vídalín telur líka höfðingjana í Reykjavík montrassa og uppskafninga,
sem ekki mundu vera í neinu áliti þar vestra: „Hvort þeir kalla sig ráðgjafa,
þíngmenn eða háyfirembættismenn, — þeir mundu strax verða settir í skurði
eða í myllu fyrir dollar á dag, ef þeir kæmu vestur.“ (170) En Stefán skáld er
ekki af baki dottinn: Mr Vídalín er „bölvaður Bretaþræll og þjóðníðíngur“,
sem með þrjátíu ára óslitnu basli ekki hefur haft neitt upp úr sér nema „sálar-
lausan þrældóminn“ (171). Andskotans Bretinn sýgur blóðið úr þrælum sín-
um, gefur þeim „aldrei frið til að hugsa mannlega hugsun, ekkert nema þræla,
þræla, þræla fyrir eingu ...“:
Svo komið þið heim, þjóðemislaus hálf-bresk, hálf-amerísk nýlendurægsni, ljúgandi alla
fulla, skítandi út ykkar eigin þjóð, montandi yfir dýrð ykkar og æfintýrum í þessu dýrlega
landi, þar sem þið hafið fyrir náð feingið að vera þrælar síðan þið voruð únglíngar, —
flakkarar í þjóðlausu, sögulausu, menníngarlausu villimannalandi, sem er 100 þúsund sinn-
um óbjörgulegra, kaldara og aumara en ísland, það er það sem þið emð, uppblásnir af aug-
lýsíngadýrð auðvaldsblaðanna og miljónafélaganna. 172
Þeir Símon tala saman um atburði kvöldsins, og Símon reynir dálítið að
nota „helvítið hann Fíólín“ og örlög hans til þess að draga úr löngun drengs-
ins til vesturfarar. En Guðmundur situr við sinn keip.
Seytjándi kajli (bls. 177—183). — Guðmundi gengur ágætlega að læra;
hann stundar námið kappsamlega. Smátt og smátt verður hið nýja umhverfi
hversdagslegt, ekki eins glæsilegt og æfintýralegt og í fyrstunni. Ekki sízt
finnst honum snjórinn leiðinlegur í kaupstaðnum:
Það vóm ekki aðrir eins snjóheimar með stílrænum brúnum og gámm, bárum og myndum,