Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1988, Síða 122

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1988, Síða 122
Tímarit Máls og menningar kaflar sem tilheyra þræði Johnnys og djöfla hans eru auðkenndir með O (O/ Grenið, O/WC), í hinum kaflaheitun- um er nafn þess sem kemur við sögu/ þátt (Fxðing Jonnans, Dísari). Þar sem þræöirnir þáttast saman eru kaflaheitin samsett (Jonninn/O, O/A ströndinni/ Annari). Flétta sögunnar er þannig að öðrum þættinum er brugðið fyrirvaralaust yfir hinn söguþráðinn, í miðri frásögn, í miðri setningu, honum síðan brugðið aftur yfir þann fyrri og þannig koll af kolli. Sá þáttur sem er undirliggjandi slitnar ekki, heldur má best ímynda sér að tíminn líði og atburðir eigi sér stað í honum án þess að greint sé frá því. Þannig er helmingur sögunnar ósýnileg- ur og lesandanum látið eftir að fylla í eyðurnar. Það leggur auknar kvaðir á lesandann að frásögnin er sjónræn. Kaflarnir minna á stutta búta úr þögulli kvik- mynd þar sem við sjáum ýmist um- hverfi og athafnir utan frá eða heiminn með augum persónanna. Að þessu leyti er nær að tala um söguauga en sögu- mann í Stálnótt. Utskýringar og afstaða eru af skornum skammti. Hvergi er fullyrt að í upphafi bókar komi Johnny akandi norður Atlantshafshrygginn, taki land í fjörunni á Mýrdalssandi, keyri sem leið liggur til Reykjavíkur og komi djöflaeggjunum fyrir á Vatns- endahæðinni þar sem fyrir er afgirtur kjarnorkusprengjugígur. Því síður er sagt að unglingarnir fjórir alist upp í Reykjavík snemma á 21. öldinni eða að það séu djöflar Johnnys sem fylla þá helkulda í bókarlok. Þetta er aðeins minn hugarburður, skilyrtur af þeim veruleika, raunverulegum og ímynduð- um, sem ég þekki, ekki síður en þeirri sjón sem við blasir í bókinni. Sjónrænar lýsingar setja persónu- sköpun líka skorður. Þar eru sjónar- hornin þrjú; ófullkomin sýn á uppruna og afdrif persónanna, myndskeið með einstökum athöfnum og/eða minning- um þeirra og mjög nákvæm mynd af út- liti og klæðaburði. Johnny kemur úr undirdjúpunum og hann hverfur þangað aftur um miðbik bókar eftir að hafa komið djöflaeggjun- um fyrir. Upphaflega greinum við að- eins dökka þúst sem nálgast, síðan sjá- um við að þetta er svört, straumlínulög- uð bifreið og það er fyrst í þriðju tilraun að athygli er beint að ökumann- inum, Johnny Triumph. Um skeið er sjón hans fylgt en það er ekki fyrr en hann er kominn á land og stiginn út úr bifreiðinni að við sjáum hann utan frá: I fyrstu virðist hann tilheyra liðnum tíma en hann er of sam- settur. Langur og grannur, dökk- hærður, snöggklipptur, með dáralokk í spíss niður á mitt enni og brún sólgleraugu í gylltri sporöskulaga umgjörð, klæddur svörtum jakkafötum og þvældri blúnduskyrtu, tvöföld reim ligg- ur niður skyrtubrjóstið og er haldið saman um hálsmálið með silfurlitri hauskúpu, voldug belt- issylgja nær þvert yfir mjaðmirn- ar og skórnir úr leðri, sígildir og támjóir, allt svo Johnny sýnist fastari fyrir en hann er og kyrr á hreyfingu. (31-32) Þessi texti, sem hljómar eins og kynning á tískusýningu hjá Karonsamtökunum, er hin eiginlega persónulýsing Johnnys. Maðurinn er það sem hann klæðist. Fatnað, eins og önnur táknkerfi, er þó hægast að nota til að ljúga, til að sýnast vera annað en maður er. Við vitum að 376
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.