Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1988, Side 133

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1988, Side 133
upphaflega hafi staðið, gerir honum ýmsar skráveifur í sambandi við skýr- ingar á einstökum vísum eða kvæðis- köflum. Ef texti Völuspár í Konungs- bók væri ekki á neinn hátt brotakennd- ur og ruglingslegur er ólíklegt að útgefendur og skýrendur hefðu varið miklum tíma og orku í að reyna að end- urbæta hann. Þótt þeir hafi stundum farið út í öfgar eru margar leiðréttingar- tillögur byggðar á góðum rökum og til þess fallnar að auka skilning manna á kvæðinu. Þetta leiðir Gísli Sigurðsson hjá sér. Hann getur t.d. ekki um þá skoðun flestallra fræðimanna, að „dvergatalið" sé síðari viðbót, þó það komi nokkuð skýrt fram í textanum sjálfum, að þarna hefur nafnaþulum verið skotið inn í kvæðið, og það auð- veldi mönnum skilning og yfirsýn á heildarhugsun þess að líta á þessar þulur sem innskot eða aukakafla sem rjúfi þráðinn (og kunni að hafa raskað röð vísnanna á þessum stað). Hitt er svo annað mál, hvort rétt er að fella burtu allt sem stendur um dverga, eins og ýmsir fræðimenn hafa álitið: sköpun hinna miklu smiða, dverganna, gat nefnilega verið eðlileg viðbrögð goð- anna við þeim nýju þörfum sem kvikn- að höfðu við komu „þursameyjanna þriggja" (8. vísa), og því er vel hugsan- legt að eitthvað hafi upphaflega staðið þarna um dverga, sem hafi svo dregið nafnaþulurnar inn í kvæðið (þær voru í sjálfu sér gagnlegur fróðleikur fyrir skáld). En um slíkt hefði þurft að fjalla í skýringum við kvæðið. Utgefandi getur heldur ekki um til- lögur fræðimanna um að breyta röð vísnanna á einstaka stað í kvæðinu, þótt ýmis rök mæli með slíkum breytingum. Til þess að taka afstöðu til leiðréttinga- tillagna af því tagi og reyndar til marg- Umsagnir um bxkur víslegra textavandamála væri nauðsyn- legt að rekja þráð kvæðisins og afstöðu einstakra vísna hverrar til annarrar eða kvæðishluta sín á milli, eins og Sigurður Nordal gerði á sínum tíma og Régis Boyer hefur m.a. gert síðan. Einnig þyrfti að reyna að skilgreina á einhvern hátt heildarhugsun þess. A þennan hátt mætti t.d. skera úr því hvort í þriðju vísu hafi upphaflega staðið „Ar var alda, þar er Ymir byggði“, eða „Ár var alda, það er ekki var“ (þessi mikilvægi orða- munur handrita er ekki nefndur í útgáfu Gísla). En þótt útgefandi reki í stuttu máli hefðbundnar túlkanir á efni kvæð- isins (gullöld, vaxandi spilling, ragnarök og ný gullöld), verður ekki sagt að hann reki hugsanaþráð þess. Hann skýrir ekki tengsl hinna ýmsu „mynda" kvæð- isins og þá þræði sem ganga í gegnum það, og hann vísar á bug þeirri kenn- ingu, að „kvæðið fjalli um svo afmarkað efni sem trúarbragðaskipti á Islandi um árið 1000“. Eg veit ekki hvort nokkur hefur haldið slíkri kenningu fram, en hins vegar hefur verið giskað á, að átök kristni og heiðni og kristniboðið sjálft kunni að hafa verið kveikjan sem kom skáldinu af stað, og hvað sem menn halda um þá kenningu er ekki að efa að hún getur varpað ljósi á mörg atriði kvæðisins og hugsun þess. Nú kynnu menn að segja, að til að fjalla um allt þetta hefði útgefandi þurft að semja allt aðra bók og lengri og fara út yfir þann ramma sem honum var markaður. En meiri þörf var á bolla- leggingum um ýmis atriði af þessu tagi en hinni löngu dæmisögu Tolkiens og skýringunum við hana (bls. 97-98). Ut- gefandi telur hcldur ekki eftir sér að koma með túlkun á Völuspá, sem er ný þótt hún liggi sennilega í loftinu á þess- ari yfirstandandi vindöld. Hún er á þá 387
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.