Tímarit Máls og menningar - 01.06.1998, Blaðsíða 14
HALLDÓR KILJAN LAXNESS
íska, fátæka að orðavali en með nokkuð sniðugum hversdagsorðatiltækjum
sem þessu máli fylgja; og ég sé af skrifi því sem hann gaf mér að hafa
meðferðis, hve því fer fjarri að hann sé skrifandi á ensku. En íslensku Eiríks
á Brúnum hafði hann lært af móður sinni og hún sat enn svo fast í honum
effir öll þessi ár, að mér fanst í svipinn að gæti eitthvað náð útyfir gröf og
dauða, þá hlyti það einna helst að vera svona íslenska. Hann talaði um móður
sína með tár í augum og hafði þau orð við að þar af mátti skilja að aldrei
hefði verið uppi önnur eins kona í Spánarforkssveit né í öllum heiminum.
Þegar ég heyrði manninn tala í þessa veru, fanst mér að líklega hefði guð
verið náðugur og miskunnsamur að láta hann alast upp í skjóli þessarar
konu, en um það var ég farinn að efast þegar ég sá að hann bjó við skort
flestra góðra hluta með grindhoraðri enskri kellíngu allri rauðmálaðri, - í
staðinn fyrir að verða annaðhvort kaupmaður eða prestur á íslandi, sonur
Þorvaldar á Eyri; hann hafði íslenskt heldrimannaútlit. Ég hafði kynst dóttur
hans af fyrra hjónabandi kvöldinu áður, Florence Þorvaldsson Harrison,
sonardóttur Þorvaldar á Eyri; hún hafði svip, snyrtíngu og framkomu ment-
aðra stórborgakvenna, sömuleiðis „rasa“kona; rauðhærð. Karlinn sagðist
ekki vera mormón, mér fanst ekki laust við að hann gæfi skít í það. Og hann
gerði skop að móðurbróður sínum Sveini Eiríkssyni Ólafssonar, sem ekki lét
við það sitja að verða mormón, heldur gerðist últramormón, sem íslendíngar
kölluðu jósepíta (Josephites), og fór til borgarinnar Independence, Missouri,
að bíða eftir að Jesús Kristur kæmi ofanaf himnum, og týndist þar að eilífu
árið 1910. Karlinn sagðist hafa skrifast á við Karólínu systur sína í Reykjavík,
og hann bað mig skila kveðju til Guðmundar Hlíðdals. Hann sagðist hafa
verið skírður Þorvaldur, en þegar hann frétti að Þorvaldur faðir sinn á Eyri
hefði átt annan son með því nafni, breytti hann nafni sínu í Þorbjörn, og er
af íslandsmormónum á þessum slóðum þektur aðeins undir nafninu Biessie
(Bjössi). Ég sendi þér að láni skjal hans sem hann gaf mér, og bið þig geyma
með öðrum þessum plöggum þángað til ég kem, því ég má ekki vera að hugsa
um þetta núna. Ég snara hér skjali hans og les í málið hjá kallinum.
„Þorbjörn Þorvaldsson" var fæddur 1. maí 1880 að Árbæ skammt frá
Reykjavík. Þá voru tveir mormónatrúboðar á íslandi og sneru þeir móður-
foreldrum mínum til trúar sinnar. Sigldum burt af íslandi á skipi er nefnt
var Gid(e)on, til Einglands, og frá Einglandi til New York USA á skipinu
Nevada, og frá New York með Marrow Gage (svo!) lest til Utah. Við komumst
til Spanish Fork 15. júlí 1881. Amma mín Rúnveldur tók sótt í New York og
dó hún í lestinni og var grafin að North Plat (svo), Nebraska-ríki. Móðir mín
leigði sér bjálkakofa til íbúðar í Spánarforkssveit, leigugjald var fimtíu sent
á mánuði. Nú vex eitt bómullartré á staðnum þar sem við lifðum fyrst.
Mamma var mesti vinnugarpur og ævinlega glaðsinna. Fjölkvæni var stund-
12
TMM 1998:2