Tímarit Máls og menningar - 01.06.1998, Blaðsíða 117

SÚ GAMLA VITJAR DOKTORS
Ég get hughreyst þig með því, að þetta er varla annað en ofur eðlileg
þróun, segir doktorinn.
Ég vil nú leyfa mér að kalla það öfugþróun, segir þá Sú Gamla.
Öfugþróun? gegnir doktorinn og bætir við traustvekjandi: Má ég
vekja athygli þína á því, að orðið öfugþróun finnst ekki lengur í
orðabókum vísindamanna. Þróun er orð dagsins. Og framtíðarinnar.
Þróunin leitar að vísu í ýmsar áttir, og hún getur verið miskunnarlaus
þeim sem eru með einhverja tilfinningavellu, en hún hlýtur að hafa
sinn gang, og gegn henni verður ekki staðið til lengdar. Svo einfalt er
það.
En hvað um lækningu við meinsemdum? spyr konan.
Doktorinn: Það læknar enginn þar sem ekki er um neinn sjúkdóm
að ræða. Þolfallsrýrnun og þágufallsbólga eru ekki nema einkenni á
vissri þróun, og það er ekki mitt hlutverk að hafa nein áhrif þar á.
Hlutverk okkar vísindamanna er að rekja sögu og skilgreina. Svo er
hreint ekki fjárhagslega hagkvæmt að eyða fjármunum í það sem er
jafnvel komið á tíma. Ég get sagt þér eitt: Það má spara sautján
milljarða á ári hverju með vissri hagræðingu og með því að láta
skynsemina ráða, en ekki tilfmningarnar. Nú er verið að tölvusetja sem
nákvæmast þróunarferli hverskyns fyrirbæra allt frá örófi alda og til
þessa dags. Þetta verður vísindaleg analýsa. Engin boð. Engin bönn.
Niðurstaðan gæti sem bezt komið út í hundrað þykkum bindum um
svipað leyti og enginn hefur áhyggjur lengur af smotteríi eins og
þolfallsrýrnun og þágufallsbólgu. Þá gæti ritsafnið vonandi gagnazt
þeim sem áhuga hafa á fornleifum. En sem sagt: Það er ekki mitt eða
annarra fræðimanna að stimpla þróunina sem sjúkleika eða auknefna
hana sem öfugþróun.
Þetta var mikil og merk ræða, stundi Sú Gamla. En hvað um
krabbamein?
Krabbamein, væna mín. Það er einhver athyglisverðasta þróun sem
fýrirfinnst, sagði doktorinn.
Á ekki að lækna slíkt? spurði hún.
Æ, kemurðu enn, gegndi sá hvítklæddi. Má ég brýna fyrir þér í eitt
skipti fyrir öll: Ef vísindamaður færi að hafa áhrif á þróunina, þá væri
hann að bregðast skyldu sinni. Hann væri þá farinn að beita forsjár-
hyggju, jafnvel valdníðslu. Ég leyfi mér að jafna svo gamaldags hugs-
unarhætti við þetta sem kallað var ættjarðarást í gamla daga, en nú er
TMM 1998:2
115