Tímarit Máls og menningar - 01.06.1998, Blaðsíða 141

NÝRNMÖR AF ALISVÍNl
kennd í 23 bandarískum háskólum með upphafsstafinn B. Umræða um
rétthugsun og hefðarrof hefur síst í hljóðmæli farið á undanförnum árum;
Guðni þekkir ugglaust vamaðarorð höfunda á borð við Doris Lessing og Iris
Murdoch um þau efni. Sjálfur kynntist ég fyrir áratug nokkrum bandarísk-
um bókmenntanemum sem flúið höfðu til hinnar íhaldssömu enskudeildar
í St. Andrews í Skotlandi þar sem þeir töldu sér ekki vært heima fyrir vegna
ofuráherslu þar á verk sem höfðu ekki annað sér til ágætis en að vera samin
af höfúndi úr „réttum“ samfélagskima. En setjum nú svo að þessir nemendur
hafi einfaldlega verið fordómafullir gagnvart verkum annarra en gömlu
meistaranna og að Murdoch, Lessing og skoðanasystkin þeirra vaði krap:
pólitísk rétthugsun hafi lítil sem engin áhrif haft til ills eða góðs á efnisval í
háskólum. Já, setjum svo að dæmi mitt sé einber hugarburður sem eigi sér
enga hliðstæðu í veruleikanum. Það væri þá eingöngu dæmi um fleðufræði
sem einhverjum kynni að detta í hug að stunda þótt enginn hafi gert það
hingað til - svipað eins og engum hefur enn mér vitanlega dottið í hug að
skrifa doktorsritgerð um gæði mismunandi höggstokka sem morðtóla.
Hverju breytti þetta um ályktanirnar sem Guðni dregur af orðum mínum?
Nákvæmlega engu; þær væru jafnfjarstæðukenndar eftir sem áður.
Mergurinn málsins er sá að það er ekki minnsti fótur fyrir því að ég niðri
höfundarverkum svartra skáldkvenna í ritgerð minni. „Gæti verið að svartar
skáldkonur séu kenndar vegna þess að þær eru ritfærar og að framlag þeirra
leiði til aukinnar menningarlegrar farsældar?1 (89), spyr Guðni. Jú, það ætla
ég rétt að vona! Kjarninn í dæmi mínu, sem ég hef ekki orðið var við að færi
framhjá neinum öðrum en Guðna, er að það felist niðurlæging í því gagnvart
listamönnum úr minnihlutahópum að verk þeirra séu skoðuð einungis
vegna þess hver uppruni höfundarins sé en ekki vegna eigin ágætis. Sam-
viskubit hvítra Vesturlandabúa vegna illrar meðferðar á öðrum kynþáttum
sem og jaðarhópum í eigin samfélögum hefur, eins og ég hef bent á annars
staðar, leitt af sér nýja öfgamynd: einhvers konar umhverfða kynþáttahyggju
sem er að sama skapi öflugri vaki fordóma ogfyrirlitningar en hin eldri sem
hún er hræsnisfyllri og dulbúnari.13 „Samhygðar húmanisminn“ (91) sem
Guðni segir réttilega að égprédiki tilheyrir öllum. Það er vissulegaþakkarvert
þegar femínískir fræðimenn eða svartir draga fram í dagsljósið verk sem legið
hafa í þagnargildi en eiga athygli skilið; og um það eru sem kunnugt er
fjölmörg dæmi á undanförnum árum. En ómerkileg bók eftir svarta konu
er að mínum dómi ekkert merkilegri en ómerkileg bók eftir hvítan karl. Hvað
öndvegishöfundaráborð viðToniMorrison ogMaya Angelou komaþvímáli
við er mér hulin ráðgáta.
Einu mótrökin gegn samhygðarhúmanisma mínum sem væru skoðunar
virði, og Guðni ýjar raunar ögn að, gengju út á að forpokunar- eða frábrigða-
TMM 1998:2
139