Tímarit Máls og menningar - 01.06.1998, Blaðsíða 127

AF HAFNAR-ÍSLENDINGUM Á DÖNSKU LEIKSVIÐI 19. ALDAR
í leikriti er aldrei fullsköpuð fyrr en hún stendur á sviðinu sjálfu. Þegar Fortíð
var frumsýnd, fór leikari að nafni Adolph Rosenkilde með hlutverk Þor-
gríms. Hann var sonur Christen Niemann Rosenkildes, eins af helstu gam-
anleikurum Dana af eldri kynslóð; hann er í annálum danskrar leiklistar
frægastur fyrir túlkun sína á körlunum í leikjum Holbergs. Rosenkilde yngri
var um þetta leyti nýsestur að í Höfn eftir nokkurra ára starf við leikhúsið í
Kristjaníu, þar sem var lengi fram eftir leikið á dönsku. Varð hann síðar um
árabil leikari við Konunglega leikhúsið, en átti ekki hina safaríku skopgáfu
föðurins og ávann sér ekki sömu hylli og hann.14
Rosenkilde yngri var að sögn Ólafs ekki alls kostar um að taka að sér
hlutverk Þorgríms. Fyrirmyndin var enn í Höfn „og var Rosenkilde hræddur
um að hann mundi berja sig eða gera sér einhvem annan óskunda í hefnda-
skyni, eða að landar hans mundu taka upp fyrir hann þykkjuna, en ekki er
þess getið, að orðið hafi úr því“. Sigurður Guðmundsson málari var, þegar
þetta var, við nám í Kaupmannahöfn. Hann hafði komist í kynni við Ros-
enkilde og segir Ólafur hann hafa verið tíðan gest á heimili leikarans. Tók
Rosenkilde Sigurði ávallt tveim höndum, en seinna kom upp úr kafínu
hvernig stóð á því. Rosenkilde lærði sem sé framburð Sigurðar á dönskunni
og talaði nauðalíkt honum áleiksviðinu.þegarhann varbúinn aðtaka
á sig gervi Þorgríms. Þá varð Sigurði þetta að orði: „Nú skil ég“, og er
þess ekki getið, að hann hafi vanið komur sínar til Rosenkilde eftir
þetta.15
Kemur þessi frásögn af kynnum Sigurðar málara og Rosenkilde að nokkru
heim við vitnisburð Helga Helgasonar, skólastjóra bamaskólans í Reykjavík
ogvinarSigurðar,íminningargrein um Sigurð.Helgi telurRosenkildemeðal
þeirra fáu dönsku listamanna, sem Sigurður hafi blandað geði við, og nefnir
það að sjálfsögðu ívirðingarskyni við Sigurð, hvort sem honum var kunnugt
eða ókunnugt um þá sögn sem Ólafur festi síðar á blað.16
IV
Nú víkur sögunni að leikriti Hertz um kynnisferðina til Kaupmannahafnar.
Hannes Pétursson gerir efni leiksins svo góð skil í grein sinni, að engin þörf
er að auka við orði um það hér. Ólafur Davíðsson rekur einnig gang mála í
sinni ritsmíð, og eru þeir Hannes mjög sama sinnis um lýsingu Hertz á
íslendingnum, Sturle Sigurdson Skalholt. Niðurstaða Ólafs er í stuttu máli
sú, að Hertz láti Sturlu
TMM 1998:2
125