Tímarit Máls og menningar - 01.06.1998, Blaðsíða 148

RITDÓMAR
þeir hefja hana báðir á stall sem henni
finnst fara illa undir sér. Sjálf sér hún sig
sem ofurbreyska og lausa við heilagleika.
Og þannig sjá lesendur hana líka, ekki
fyrst og ffemst vegna þess að hún fellur
fyrir þeim báðum á sama tíma og ekki svo
mjög vegna þess að hún lætur sig hafa það
að eiga í ástarsambandi við mann sem er
allt í senn: kvæntur prestur, þrefaldur fað-
ir, 15 árum eldri og skólastjóri við skól-
ann þar sem hún stundar nám. AðaUega
bliknar hún í augum lesenda vegna alls
þess sem hún gerir ekki á síðum bókar-
innar heldur aðeins í ástföngnum augum
ástmanna sinna. Hún drýgir einfaldlega
engar dáðir, hvorki verklegar né andlegar,
og snertir ekki við neinum taugum í sál-
arlífi lesenda. Slíkur skortur á nálgun
hlýtur að skrifast á slaka persónusköpun.
Tekla er dæmigerð að mörgu leyti.
Hún hefur lítið sjálfstraust og sú vöntun
er skýrð með „þungum áfellisdómi“ föð-
ur hennar:
Það verður aldrei neitt úr þér! Getur
ekki einu sinni sópað gólf almennilega!
Með tímanum skaddaðist tiltrú
móður minnar á sjálffi sér og þannig
varð hún sérstaklega berskjölduð
gagnvart mönnum sem höfðu mikla
trú á henni (bls. 11).
En fóstrið sem hún lét eyða er á annarri
skoðun:
Það var satt sem þeir [Kristófer Kári og
séra Kolbeinn] sögðu, móðir mín var
vel af Guði gerð. Hún var líka sérstök.
En hún gerði sér ekki grein fyrir þessu
og lagði sjaldnast trúnað á yfirlýsingar
í þá veru eða túlkaði þær neikvætt (bls.
10-11).
Því miður er óviðjafnanleika hennar
jafnan lýst á þennan hátt. Lesendur geta
því aðeins valið um að leggja trúnað á
orð fóstursins eða vefengja þau; þeir fá
ekki að meta orð hennar og athafnir
nema í sáralitlu.
Kristófer Kári er maðurinn sem alla
tíð er með glýju í augunum yfir full-
komnun Teklu, elskar hana jafnvel svo
mikið að hann er tilbúinn að deila henni
með öðrum. Hann lætur sér a.m.k. í léttu
rúmi liggja þótt hún finni hjá sér þörf
fyrir að breyta til og falli fyrir manni sem
fellur fyrir henni. Alltaf situr Kristófer
reiðubúinn við símann og til í að stökkva
af stað ef Tekla gefur merkið. Hann er í
raun fúlltrúi staðfestunnar lengst af. 1
lokahluta sögunnar hleypur hann þó út-
undan sér svo um munar.
Séra Kolbeinn er syndaselurinn, mað-
urinn sem á að ganga á undan með góðu
fordæmi og lifa lastalausu lífi. En hann
sver sig í frændsemi við marga aðra geist-
lega þjóna bókmenntanna, gerir sig ber-
an að eigingirni og losta, gleymir sér í
sjálfhverfri naflaskoðun. Á þriðja fleti
bókarinnar fær hann yfirbragð lykilper-
sónu þegar hann ber sig eftir biskups-
embætti. Þegar Teklu rak á fjörur hans
var hann í virðulegu embætti sem rektor
Lýðskólans í Skálholti en kynhvötin spyr
ekki að slíku. Ólíkt mörgum öðrum
starfsmönnum guðs í bókum var honum
gert að horfast í augu við siðferðisbrest
sinn og súpa seyðið af honum. Slík
raunadrykkja stóð þó ekki lengi því að
hann hafði vit á að fara í framhaldsnám
meðan helstu öldurnar lægði og svo
hljóp enn á snærið hjá honum. Hann
fékk stöðu í Háskólanum og vann sig
fljótt upp í deildarforsetann. Syndir feðr-
anna koma sjaldnast niður á þeim sjálf-
um. Yngsta dóttir hans átti hins vegar
eftir að komast í tæri við eina ...
Saga tvö í þessum ferhyrningi fjallar
um sjúkleika Teklu, lotugræðgina. Það er
ekki fyrr en bókin er tæplega hálfhuð
sem tæpt er á henni, búlimíunni sem
hlýtur þó að hafa verið samofin öllu lífi
Teklu frá því að hún gerði vart við sig.
Þessi felulegi megrunarsjúkdómur
ungra stúlkna sem vilja falla í kramið.
Annar ferningur bókarinnar veltir sér
sem sagt upp úr honum og þeirri vanlíð-
an sem hann kallar yfir Teklu. Engin al-
vörutilraun er gerð til að skýra hann eða
146
TMM 1998:2