Tímarit Máls og menningar - 01.06.1998, Blaðsíða 135
NÝRNMÖR AF ALISVÍNI
rödd æmta: „Hættu nú að sjóða, Guðni minn; þetta er bara ég, norðlenski
sperðillinn.“
Einhvem tímann kenndi Þórbergur okkur að nákvæmni léði verkum
meiri þunga, fyllra líf og sterkari tiltrú. En við nýrnmörssuðu er pípt á alla
nákvæmni enda gusugangurinn og sullumbullið slíkt að hið fíngerða fer
sjálfkrafa forgörðum. Meðal þess er trúnaður við orð og skoðanir andstæð-
inganna - sem aðeins er við hæfí sperðla. Guðna beitir þannig óspart
„strámannsrökum": þeirri haglegu aðferð að hakka andstæðinginn í spað
með því að leiða í ljós firrur og fleipur í því sem hann hélt aldrei fram. Ég
mun benda á fjölmörg dæmi slíks hér í framhaldinu. En fyrst langar mig til
að velta því ögn fyrir mér með lesandanum hvert sé viðfangsefni Guðna þar
sem það gengur alls ekki skýrt fram af fyrirsögn greinar hans eða upphafi.
Fyrir um áratug flæmdist ég óvart inn í deilur um uppeldis- og kennslu-
fræði, deilur sem raunar hafa þolað illa tímans tönn .3 Er ég sá að grein Guðna
var ætlað að fjalla um „kennslufræði“ mína óttaðist ég að nú ætti að vekja á
ný til lífs þann langsvæfa draug. En svo var ekki; Guðni víkur ekki einu orði
að kennslufræði í hefðbundinni merkingu þess orðs, hvað þá hugmyndum
mínum um þau efni. Raunar tók það mig tvo til þrjá lestra að átta mig á
hvaða nýmerkingu Guðni legði í hugtakið kennslufræði. Merkingin, sem ég
kem hér með á framfæri við Orðabók Háskóla Islands, virðist vera þessi:
Kennslufrœði = alþýðleg fræði, samin af fræðimanni með þarfir almennings
og/eða starfssystkina af sérsviðum öðrum en hans eigin í huga. Guðni vegur
nokkur verk mín af þessu tagi í grein sinni og finnur léttvæg (eða öllu heldur
skaðvæn) og dregur af því þá ályktun að mér láti illa hlutverk lýðfræðarans.
Ekki er allsendis Ijóst hvort áfellisdómurinn gildir einnig um sérhæfðari verk
mín á sviði siðfræði og stjórnmálaheimspeki, það er heimspeki mína al-
mennt, en nokkra vísbendingu í þá átt má lesa úr þeim orðum höfundar að
í ritgerðasafninu Af tvennu illuf sinni ég hlutverki „alþýðufræðara“ (81).
Nemendur mínir, sem undanfarið hafa paufast í gegnum fremur þyrkings-
legar ritgerðirþaðanum siðfræði ogmannlegartilfinningar, myndu sjálfsagt
fagna því ef þau orð stæðu heima og öll skrif mín væru jafn „alþýðleg" og
verkin sem Guðni gagnrýnir. En þar sem hann lætur hjá líða að geta stærri
og tæknilegri ritgerðanna túlka ég orð hans svo að skotspónninn sé aðeins
auðmeltari hlutinn af heimspeki minni, ,Jcennslufræðin“ vonda; ég sé að
minnsta kosti meiri viðsjálsgripur utan fílabeinsturnsins en innan.
Fyrir mér vakir að sýna fram á hér á eftir hvernig Guðni skrumskælir og
afflytur flestar skoðanir mínar; sigurgleidd hans sé yfir ímynduðum and-
stæðingi en ekki raunverulegum; hann sé svaka svanabani en lítill skákmaður
og láti betur að sjóða nýrnmör en sperðla.
TMM 1998:2
133