Hugur - 01.01.2015, Page 8
Hugur | 27. ár, 2015 | s. 8–11
Vilhjálmur Árnason
Í minningu Páls
Flutt í Hallgrímskirkju 4. maí 2015
„[Ég] bið ykkur að hugleiða … hvar við erum stödd, hvað það merkir að við erum
hér saman komin og hvers vegna við erum hér?“1 Þessum spurningum varpaði
Páll Skúlason eitt sinn fram í hugvekju sem hann flutti fyrir mörgum árum í safn-
aðarheimili Akureyrarkirkju, í fæðingarbæ sínum. En hvatningin, sem felst í því
að hugleiða hvers vegna við erum hér, hafði í huga hans og skrifum almennt mun
víðari skírskotun. Í texta, sem hann var að vinna að á síðustu vikum lífs síns, lýsir
Páll þrenns konar reynslu sem hafi orðið til þess að hann kaus að leggja stund á
heimspeki. Þar segir hann um þriðju upplifunina að hún sé „fólgin í því að skynja
tilvistina og sjálfan sig og raunar allan heiminn sem fáránlegan eða fjarstæðu-
kenndan. Af hverju er ég yfirleitt til, af hverju er veruleikinn til, af hverju er eitt-
hvað frekar en ekkert?“2 Sú upplifun sem Páll lýsir hér varð honum látlaus hvati
eða áskorun til heimspekilegrar hugsunar og þar gat bókstaflega allt orðið honum
að ögrandi viðfangsefni. Hann gekkst heiðarlega og af hugrekki við upplifun fjar-
stæðunnar eins og sjá má af þeim orðum hans (svo ég vitni aftur í „Hugleiðingar
í safnaðarheimili“) að við „lifum … kannski ævina alla, innilokuð í óvissunnar
heimi um allan tilgang og merkingu. Og bíðum þess eins að á vitundarskarinu
slökkni endanlega. En sannleikurinn er sá að á meðan á vitundarskarinu blaktir
getum við reynt að lýsa upp þennan veruleika með alls kyns hugmyndum og
kenningum.“3
Í þessu textabroti lýsir Páll í raun bæði eigin lífsafstöðu og lífsverkefni. Fram á
síðustu stund var hugsun hans sískapandi viðleitni til þess að lýsa upp veruleikann
í heild sem og einstök viðfangsefni sín með alls kyns hugmyndum og kenning-
um. Þetta reyndist Páli sterkt haldreipi á síðustu mánuðum þegar hann tókst á
1 Páll Skúlason 1995: 170.
2 Páll Skúlason 2015a: 12.
3 Páll Skúlason 1995: 172.
Hugur 2015-5.indd 8 5/10/2016 6:44:52 AM