Hugur - 01.01.2015, Blaðsíða 74

74 Sigríður Þorgeirsdóttir
hórur eða mæður. Viðhorf til þeirra hafa litast af því. Jafnframt er Irigaray þeirrar
skoðunar að þessi viðhorf sem vísi konum til sætis með þessum hætti séu byggð
á höfnun á móður-kvenlegum uppruna okkar allra sem karlmenningin hefur í
heimspekinni ekki getað gengist við, sbr. allar karlleggs-upptalningar í trúarritum
og kanónum heimspeki, vísinda og lista.25
Mörg átakamál samtímans hverfast um hið kynferðislega. Hið svokallaða stríð
menningarheima snýst að einhverju leyti um kvenlegt kynferði og um kynhneigð
þeirra sem eru ekki gagnkynhneigðir. Hér á sér stað valdabarátta milli bókstafs-
trúarmanna og frjálslyndra um mál er lúta að hinu kynferðislega. Svo nauðsynleg
sem slík mannréttindabarátta er þá er þetta samt oft fyrirsláttarpólitík sem dreifir
athyglinni frá hinum stóru vandamálum sem ættu að leggja undir sig vettvang
pólitískrar umræðu. Það er mun auðveldara að egna til átaka um fóstureyðingar
eða lögleiðingu hjónabanda samkynhneigðra, sem ættu að vera sjálfsögð mann-
réttindi, heldur en að ræða hlýnun loftslags, stríð, hergagnaiðnaðinn eða hvernig
fjármálaöflin hafa smám saman náð tökum á stjórnmálunum og samfélaginu. Það
hentar valdhöfum að almenningur snýst í hringi í umræðu um málefni er varða
hið kynferðislega. Makró-vandamálin eru nefnilega flest á stigi hins kynlega. Hið
karlæga gildismat, eins og það hefur þróast, snýst um stjórn og arðrán náttúru og
hið kvenlæga gildismat, sem byggir á að gefa líf, snýst um varfærnari umgang við
náttúrulegt umhverfi.26 Þess vegna leggur Irigaray til að femínísk barátta einblíni
ekki á mál sem snúast um hið kynferðislega og beini sjónum að kynjunum. Þær
spurningar sem snerta kynin snúast um allt frá persónulegum ástarsamböndum
til stjórnmála. Á sviði persónulegra samskipta kemur Irigaray auga á möguleika
nýs upphafs, upphafs sem er ferskt vegna þess að gamlar klisjur og staðalmyndir
um kynin eru settar til hliðar. Þannig öðlast kynin nýja möguleika til þess að njóta
sín og þroskast. Það að kynin mætist skiptir sköpum vegna þess að mismunur
er drifafl breytinga. Mismunur kynjanna getur opnað ný rými og þar með nýja
möguleika. Þegar kynin mætast á nýjum forsendum eiga bæði kost á að umbreyt-
ast. Til þess þurfa karlar líka að gera hreint fyrir sínum dyrum.27 Karlar eru undir
miklum þrýstingi frá karlveldinu. Karlveldið er ekki veldi sem nýtist öllum körl-
um heldur er það yfirráðaskipan sem ríkir í krafti gildismats sem er karllegt. Karl-
ar sem andmæla slíku gildismati eru iðulega stimplaðir sem „ókarlmannlegir“.
Fyrir Irigaray snýst málið um kærleika milli kynjanna, að þau læri að meta
hvort annað og unna hvort öðru í breytileika sínum. Það á ekki bara við um
gagnkynhneigða karla og konur vegna þess að kyn er stig sem kemur á undan
hinu kynferðislega eins og kynhneigð. Hugmyndafræði kynjamismunar í heim-
speki og trúararfinum hefur ekki verið nærandi fyrir kærleika kynjanna heldur
skapað togstreitu og átök. En fyrir Irigaray skiptir ekki einungis máli að skapa
betra samband kynjanna. Stórvandamál samtímans hafa kynlega vídd eins og
áður sagði. Á hversdagslegu máli er hér um kynjaöfl að ræða sem eru andstæð
eða ólík og þurfa á mótvægi að halda. Irigaray vill ekki nota orðið „átök“ um
25 Irigaray, 1993.
26 Irigaray, 1993: 97–115.
27 Irigaray, 1991: 16.
Hugur 2015-5.indd 74 5/10/2016 6:45:13 AM