Hugur - 01.01.2015, Blaðsíða 38

38 Jón Ásgeir Kalmansson ræðir við Pál Skúlason
og sköpun séu hugtök sem fara mjög nálægt hvort öðru. Til að verða glaðari þarf
maður helst, sem dæmi, að geta búið til góðan mat, glaðst yfir góðu verki. Sama á
við um hamingjuna sem farsæld, farsælt fólk er fólk sem er alltaf að láta eitthvað
gott af sér leiða. Það er alltaf að gera eitthvað gott, ekki bara fyrir sjálft sig, heldur
líka fyrir lífið og fyrir aðra. Síðan eru hin viðhorfin, þegar við erum að taka á
móti, ánægjan annars vegar og gæfan hins vegar, þarna reynir á hæfni okkar til að
móttaka veruleikann. Maður þarf að átta sig á því hvað það er sem veitir manni
ánægju, raunverulega ánægju og hvort það sem við köllum heppni eða gæfu sé
alltaf heppni og gæfa í raun. Við þurfum að yfirvega þetta og reyna að átta okkur
á því hvað það er sem gefur lífi okkar gildi í þeirri merkingu að taka á móti gjöfum
lífsins eða því sem lífið færir okkur. Þetta er það sem ég var að reyna að útlista í
greiningu minni á hamingjunni.
Hugsarðu þetta þá þannig að það sé engin ein rétt skilgreining á hamingjunni heldur
séu það þessi ólíku viðhorf sem fólk tileinkar sér skv. sinni eigin skapgerð?
Ég held að það megi lýsa þessum þáttum hamingjunnar, gleðinni, farsældinni,
gæfunni og ánægjunni, sem ólíkum viðhorfum til hamingjunnar. Hjá fólki kunna
þau að ráðast af skapgerð og trú eða einhverjum heimspekilegum vangaveltum.
Það sem ég tel að sé hvað mikilvægast er að það eru ákveðnar dygðir sem tengjast
hverjum þessara fjögurra þátta hamingjunnar. Ástæðan fyrir því að ég er með
þessa fjóra þætti skýrist af því hvernig við byrjuðum okkar samræður. Ég leitaði að
íslenskum orðum sem mér fannst vera gagnleg til að hjálpa okkur til að skilja ham-
ingjuna. Ég fann engin orð önnur en þessi fjögur. Mér fannst þessir fjórir þættir
vera það sem máli skiptir og þeir eru inntakið í kenningu minni um hamingjuna.
Hamingjan er fólgin í ákveðinni ánægju, gleði, farsæld og gæfu. Óhamingjusömu
fólki líður ekki vel, það er ekki glatt, það er ekki farsælt og lánið hefur greinilega
ekki leikið við það. Þetta er mín skilgreining og ég vil gjarnan rökræða við hvern
sem er um það hvort einhver betri skilgreining er til á hamingjunni sem er alveg
hugsanlegt. Annar möguleiki væri að ein af þessum skilgreiningum væri kannski
sú hin rétta. Almenningur myndi kannski segja að hamingjan sé ánægja, það er
hið viðtekna viðhorf. Sálfræðingar, læknar og heilbrigðisvísindafólk og kennarar
og aðrir hefðu ef til vill tilhneigingu til að segja að hamingjan sé farsæld. Það eru
ákveðnar viðmiðanir, en ég tel mig hafa þarna kenningu sem sé býsna góð.
Má ég spyrja þig, hvar mundir þú flokka sjálfan þig, hvernig lítur þú á eigið líf út frá
þessari flokkun?
Ég held að þegar ég var barn hafi ég verið afskaplega gæfusamt barn, ég man
aldrei eftir neinni ógæfu í lífi mínu eða fjölskyldu minni sem ég myndi kalla,
þannig að ég tel mig hafa notið gæfu. Síðan á unglingsárunum þá er það auðvitað
hamingjan sem ánægja, það er að njóta lífsins á einhvern hátt, sem sækir sterklega
á mann. Ég held að fólk elti gjarnan ánægjuna fram eftir öllum aldri, heldur að
það sé ánægjan sem lífið snýst um. Því miður er alltof mikið um það hjá ungu
fólki að halda að málið snúist um að gera þetta eða hitt og það fái einhver verð-
laun í staðinn sem er ánægja. Ég er þó alls ekki að hafna því að fólk njóti þess
Hugur 2015-5.indd 38 5/10/2016 6:45:03 AM