Andvari - 01.03.1968, Blaðsíða 12

10
JÓN GÍSLASON
ANDVARI
Um það leyti, sem Kristinn Ármannsson er að hefja nám í skólanum,
má því svo að orði kveða. að nýi tíminn sé að halda innreið sína. Klassísk
fræði voru á undanhaldi, en nýjar fræðigreiriir, sem hagnýtari þóttu, voru
að ryðja sér til rúms.
Auðvitað var þessi þróun í samræmi við það, sem var að gerast í ná-
grannalöndum vorum. Með iðnbyltingunni á 19. öld urðu gagngerar breyt-
ingar á menningarþjóðfélögum Vesturlanda. Stéttir, sem fram að þeim
tíma höfðu ekki haft ráð á að senda hörn sín í hina lærðu skóla, efnuðust
nú svo við nýja atvinnuhætti, að þeirn varð kleift að kosta langskólanám
barna sinna. En með vaxandi aðstreymi að latínuskólunum kom brátt í
Ijós, að einungis lítill hluti alls þessa nemendafjölda réð við námsefni
gönrlu latínuskólanna. Það varð því nauðugur einn kostur að finna nýjar
námsbrautir við hæfi sem flestra. Auk þess voru uppi háværar raddir urn
það, að þarfir samtímans krefðust hagnýtari greina en klassísk fræði voru.
Loks náðu öldur hreytinganna einnig út hingað til vor. I stærri og
fjölmennari löndum var einatt farin sú leið að stofna nýja stúdentaskóla
við hlið gömlu latínuskólanna, sem margir héldu velli og hafa verið við
lýði frarn á þenna dag. En hér í fámenninu var aðeins urn einn stúdenta-
skóla að ræða. Honum varð að breyta í samræmi við tíðarandann. Ekki
kom til greina að stofna nýjan stúdentaskóla. Það var svo mikil firra þá,
að enginn hefði getað látið sér slíkt til hugar koma. Breytingin varð því
róttækari hér en víðast hvar annars staðar.
Annað einkenni hinna nýju tíma var kvenréttindabaráttan og aukin
sókn kvenna til æðri menntunar. Árið 1904 var síðast þreytt inntökupróf
inn í 1. bekk í latínu, og það ár var ein stúlka meðal þeirra, sem inntöku-
prófið stóðust, Laufey Valdimarsdóttir, dóttir hjónanna Valdimars ritstjóra
Ásmundssonar og Bríetar Bjarnhéðinsdóttur, hinn r skeleggu kvenrétt-
indakonu.
Einmitt í þessum efnum markar bekkur Kristins Ármannssonar tírna-
mót, enda segir hann svo sjálfur í greininni í „Minningum úr Mennta-
skóla", sem áður var vitnað í: ,,En okkar bekkur var fyrsti eiginlegi kvenna-
bekkurinn. Fyrir 1915 eru kvenstúdentar frá Menntaskólanum teljandi
á fingrum annarrar handar. En í okkar bekk, sem í voru 17—18 nemendur,
voru 8 — átta — stúlkur, sem allar urðu stúdentar."
Telur Kristinn stúlkarnar hafa haft góð og heillavænleg áhrif á hekk-