Andvari - 01.03.1968, Page 60

58
HARALDUR ÓLAFSSON
ANDVARI
Eins og áður hefur verið getið, var haustið nokhurs honar undirbúningstími
undir vetrarveiðarnar. Aðskilnaður lands og sjávar var ákaflega strangur, og
1 jöldamargar reglur Eskimóa eru tengdar þeim aðskilnaði. Eins og að líkum lætur,
mátti ekki fara beint frá landveiðum til veiða á sjó eða ísi. Rasmussen hefur lýst
þessu rækilega. Þegar konurnar höfðu lokið saumum að haustinu og allir voru
búnir að fá ný föt, varð að eyðileggja öll gömul föt. Allir urðu að þvo sér ræki-
lega hátt og lágt. Áður en farið var til selveiðanna, varð að bregða öllum skutlum
og öðrurn veiðitækjum yfir eld og brenna af þeim landþefinn, eins og það var
kallað. Einnig var algengt, að karlmenn yrðu að stökkva yfir bál, áður en þeir
fóru til veiða fyrst á haustin, — og var tilgangurinn sá hinn sami og með hreinsun
veiðarfæranna yfir eldi. Þá var einnig mjög algengt, áður en farið var til veiða
að tekið var læmingjaskinn, búinn til úr því poki og þar í settar tálgaðar myndir
af selum, skutlum og skutuloddum. Skinnpokanum var svo kastað í hafið, og
var þetta fórn til Sednu. Þá var einnig útbreiddur sá siður að safna saman öllum
beinum af dýrurn, sem felld höfðu verið, og kasta þeim í hafið á haustin. Sums
staðar var siður að kasta innyflum dýra í sjóinn. Við Beringssund var siður að
taka beinagrindina úr fyrsta selnurn, sem veiddist á haustin, og kasta henni í
sjóinn. Þessir siðir eru augljóslega í sambandi við trúna á endurholdgun dýr-
anna, og verður síðar vikið nánar að þeirn þætti í trúarlífi Eskimóa. Bæði Ras-
mussen og Boas halda því frarn, að Eskimóar telji óhugsandi að fara til selveiða
fyrr en þessar „endurholdgunaraðgerðir“ hafa verið viðhafðar.
Þegar einhver lézt í hópnum, varð að fara mjög varlega. Skiptust boð og
bönn í tvennt. Annars vegar var ýmislegt, sem átti að gera eða láta ógert, til þess
að koma í veg fyrir, að hinn látni gengi aftur, og hins vegar varð að hindra, að
dauðinn fældi veiðidýrin frá. Til dæmis máttu þeir, sem jarðsettu líkið, aðeins
eta kjöt þeirra dýra, sem þeir sjálfir höfðu veitt, í nokkurn tíma eftir jarðarförina.
Þegar farið var til nýrra veiðistaða á vetrinum (en það var fjórurn til fimrn
sinnum á vetri, eins og áður hefur verið sagt), var víða sá siður að taka haus-
kúpur dýra, sem veidd höfðu verið, og þeim raðað í snjóinn, og trýninu beint
í átt til þeirra staða, sem næst átti að reisa snjóhúsin á. Var því trúað, að þá
færu sálir hinna drepnu dýra og endurholdguðust í grennd við hina nýju bústaði.
Ekkert óttast Eskimóar eins mikið og tíðablóð kvenna. Eins og margar frum-
stæðar þjóðir, er það þeim tákn alls, sem ógnarlegt er og óskiljanlegt, og þar af
leiðandi hættulegt. Tíðablóð má alls ekki koma í nánd við kjöt veiðidýranna,
og kona, sem hefur tíðir, verður að fara rnjög varlega, svo að hún spilli ekki
veiði með nærveru sinni. Barnshafandi konur verða einnig að fara mjög varlega
og einkum eftir að þær hafa alið barn sitt. Eru þær látnar búa í sérstöku húsi