Andvari - 01.03.1968, Side 93

ANDVARI
ÁFANGAR Á LEIÐ ÍSLENZKRAR SJÁLFSTÆÐISBARÁTTU
91
ekki, að þessum íslenzku embættismönnum Reykjavíkur er mikið niðri fyrir,
þeir óttast almúga landsins, þetta hljóðláta fólk, sem sagnfræði vor veit harla
lítið um, en hafði nú loksins fengið málið, ef trúa má vitnisburði þessara
embættismanna, sem eru að bera í danska innanríkisráðherrann sögur af ís-
lenzkum múgamönnum og pólitískum hræringum þeirra.
Jens SigurÖsson kennari við Lærða skólann, bróðir Jóns forseta, segir Rosen-
örn frá hinum hneykslanlegu viðburðum í Reykjavík, bætir því við, að á Vest-
urlandi vilji menn setja af tvo sýslumenn og „til þingsins í sumar vill þjóðin
aðeins kjósa bændur, með einstökum undantekningum þó . . . þeir segja, að
embættismennirnir fylgi stjórninni að málum, og það er ljóst, hvað þar er
við átt.“
Þórður Sveinbjörnsson, dómstjóri í yfirréttinum, lítur dómkirkjumálið al-
varlegri augum en pereatið: „Samblásturinn gegn dómkirkjuprestinum virðist
mér miklu varhugaverðari, því að eftir mínu áliti er það önnur tilraun lýðsins,
sem ætlar sér að ná með ofbeldi valdi til að setja menn í embætti og reka menn
frá og það jafnt þótt konunglegir embættismenn eigi hlut að máli. Eg er því
þeirrar skoðunar, að þessi uppþot séu stjórnmálalegs eðlis.“ Dómstjórinn leggur
hér að jöfnu Skagfirðingareiðina og dómkirkjuhneykslið í Reykjavík, telur
hvorttveggja runnið af sömu rót og er sjálfsagt ekki fjarri sannleikanum í því
efni.
Hannes Árnason, kennari í náttúrufræðum við Lærða skólann og lektor
í heimspeki við prestaskólann, telur í sínu bréfi, að báðir atburðirnir „virðast
vera í nánu sambandi hvor við annan." . . . „Lýðurinn hefur einnig bitið það
í sig, að bændahreyfingin á Norðurlandi á síðast liðnu sumri, sem stefnt var
gegn Johnsen amtmanni, muni ekki verða litin alvarlegum augum af stjórn-
inni í Danmörku, þar sem einstaka menn af þeim, sem skynsamari eru, eru
sömu skoðunar." Hannes segir, að menn skiptist í tvo flokka með tilliti til
stjórnarinnar. Sumir haldi, að hún líti á þessa viðburði sem saklausan barna-
leik, en aðrir eru þeirrar skoðunar, „að slík friðar- og farsældarhugsjón sé tæp-
ast til hjá stjórninni, og hún hljóti að ganga götu réttlætisins og taka fastar og
ákvcðnar ákvarðanir, svo framarlega sem hún vill, að Island skuli halda áfram
að lúta Danmörku."
Fulltrúi hins geistlega valds, Helgi Thordarsen biskup, tekur enn dýpra
í árinni en veraldlegir stéttarbræður hans, þegar ræða er um agaleysi almenn-
íngs: Áróðurinn er rekinn næstum opinberlega í bænum. Almúginn heldur
fundi og myndar þannig sem heild óbuganlegt vald. Embættismenn eru einskis
virtir — nokkrir þeirra eru einnig miður gætnir — almúginn lítur á þá sem
þjóna sína, sem hann getur blátt áfram sagt upp, þegar hann heldur, að hann