Andvari - 01.03.1968, Page 112

110
SVERRIR KRISTJÁNSSON
ANDVAIU
skjali sem fylgdi stjórnarskrárfrumvarpi alþingis var þegnsamlegast farið þess
á leit við Hans Hátign, að hann með konunglegri tilhlutun útvegi Islandi
60,000 rd árgjald og fyrir því yrðu útgefin óuppsegjanleg ríkisskuldabréf. Og
birtist þar gamall fjármáladraumur Jóns Sigurðssonar.
Alþingi íslendinga hafði afgreitt sína fyrstu stjórnarskrá. Þegar því var
slitið, má með fullum rétti segja, að Hilmar Finsen hali verið sigurvegari þessa
þinglokadags. Hann hafði bæði með mýkt og kænsku komið stjórnarskrár-
frumvarpinu heilu í höfn, en hann vissi það fullvel, að hann átti það mest að
þakka forseta þingsins, Jóni Sigurðssyni. Enda flutti hann þessum manni mikið
hrós í lokaræðu sinni: — því honum ber það lof, sagði hann, að eins og hann
í svo mörgu öðru hefur verið um langan tíma fósturjörðu sinni til gagns og
sóma, hefur hann einnig á þessu þingi með ágætum kröftum sínum fremur
öðrum unnið henni í hag með því í orðum og verkum að styðja til þess, að
samkomulag geti náðst um það allsherjarmál, sem þinginu var fengið til með-
ferðar.
Þinglokaræða Jóns Sigurðssonar var mjög athyglisverð. Hann kvað ekki
unnt að segja það fyrir, hverjar undirtektir stjórnarskrárfrumvarp alþingis
mundi fá á æðri stöðum. En þótt það fengi ekki náð fyrir augum konungs þótt-
ist hann viss um, að nýtt lrumvarp yrði lagt fram annaðhvort fyrir Þjóðfund
eða nýtt alþing. Og í þriðja skipti á þessu þingi minntist Jón Sigurðsson ský-
lausra orða „hins háttvirta manns, sem hefur verið fulltrúi konungs á þessu
þingi, fyrir því, að þetta þing hafi samþykkisvald í þessu máli og að vér getum
verið vissir um, að ekki verði hér neitt lögleitt um það móti vilja þingsins eða
atkvæði." Jón Sigurðsson ætlaði sýnilega ekki að sleppa takinu á konungs-
fulltrúanum, Hilmari Finsen stiftamtmanni.
Síðan fór hann nokkrum orðum um þá stjórnarskrá, sem nú hafði verið
afgreidd á þingi. Hann er vissulega ekki yfir sig hrifinn af henni. Það vottar
jafnvel fyrir dulinni óánægju: „Vissulega þurfum vér ekki að hugsa svo sem
vér höfum leyst eitthvert algjört eða fullkomið verk af hendi, það ber vott
þess, að það er byggt á samkomulagi frá ýmsum hliðum,“ sagði hann með
nokkurri ólund. „Þó ber að fagna því frelsi, sem frumvarpið býður, öruggir og
vongóðir, ekki til þess að leggjast til hvíldar, eins og allt sé fengið, þegar fengin
er stjórnarskrá, heldur til þess að færa oss í nyt það sem fengið er, því vér
skulum vita, að frelsið þolir ekki dáðlausa hvíld, né hugsunarlaust sjálfræði,
heldur þarf fjöruga starfsemi og vakandi áhuga til þess að halda því við og
njóta ávaxta þess ..." I Jóni Sigurðssyni bjó liinn eirðarlausi Faust, hverjum
tilveran var linnulaus athöfn.
I ágústmánuði 1867 andaðist Leuning, dómsmálaráðherra Danmerkur, sá