Andvari - 01.03.1968, Page 131

ANDVARI
SKYGGNZT í FORNSÖGUR
129
vera.“ Eptir þat spyrndi sá öðrum fæti í stokldnn ok togaði af öllu afli, ok gekk
eigi af brókin. Þá gekk til Snorri goSi ok þreifaSi um fótinn og fann, aS spjót
stóS í gegnum fótinn milli hásinarinnar og fótleggsins og hafSi níst allt saman,
fótinn og brókina. Mælti Snorri þá, at hann væri eigi meSalsnápur, aS hann
lrafSi eigi hugsaS slíkt. Snorri Þorbrandsson var hressastur þeirra bræSra og
sat undir borSi hjá nafna sínum um kvöldiS, og höfSu þeir skyr og ost. Snorri
goSi fann, at nafni hans bargst lítt viS ostinn, og spurSi, hví hann mataSist
svo seint. Snorri Þorbrandsson svaraSi og sagSi, aS lömbunum væri tregast um
átiS, fyrst er þau eru nýkefld. Þá þreifaSi Snorri um kverkamar á honum og
fann, að ör stóS um þverar kverkamar og í tunguræturnar, tók Snorri goSi þá
spennitöng og kippti brott örinni, og eftir þaS mataSisk hann.“
Sagan er tæplega sett sarnan af prestvígSum manni. Þar má lesa þetta:
„... og hvatti menn þaS mjög til kirkjugerSar, aS þaS var fyrirheit kenni-
manna, aS maður skyldi jafnmörgum mönnum eiga heimilt rúm í himnaríki,
sem standa mætti í kirkju þeirri, er hann léti gera.“
Þeir vom vitrir menn, prestarnir á þessum fornu tímum, en vitrir menn
liöfðu einnig gát á þeim.
Sér í flokki eru sögurnar um skáldin — skáldasögurnar.
Á íslandi var margt skálda aS fornu, svo sem alkunnugt er, ekki allt að
vísu skáld í þeim skilning, sem við leggjum í orðið. Skáldskaparíþróttin var
orðin eins konar atvinnugrein á Islandi, og verði listgrein lífvænleg, bregzt
ekki, að högubósarnir smeygja sér þar inn. Þar að auki gáfu hinar flóknu reglur
bundins máls hagleik og tækni meira svigrúm en tilfinningunum, það varð
nauðsynlegra að geta fundið upp og sett eitdivað saman heldur en hitt að hafa
hugarflug — ímyndunarafl. Megnið af þessari „ljóðagerð", eða kveðskap verður
okkur einungis innantómur, andlaus leikur með stuðla og höfuðstafi, með
gervimyndir eða líkingar. Hin dróttkveðna vísa verður þannig undarleg gagn-
stæða hins einfalda, raunsæja stíls óbundins máls. En í þessum vísum var það,
sem fornmenn tjáðu sig, er þeir hugðust geipa — af sér eða öðrum. Og sá sem
hnoðað gat saman forsvaranlegu lofkvæði um konung eða jarl, átti drjúgar
vonir um að verða hirðskáld og hirðmaður og búa við góðan hag, unz hern-
aður og skærur byndu snöggan endi á kveðskapariðjuna.
Gott dæmi um dróttkvæða vísu af þessu tæi er að finna í Eyrbyggja sögu.
Maður hét Þórarinn. Hann var maður óhlutdeilinn og það svo mjög, að óvinir
hans töldu hann hafa kvenna skap eigi síður en karla. En einhverju sinni var
Þórarni ögrað svo freklega, að hann greip til sverðsins. Eftir á varð hann svo
hreykinn af dáð sinni, að hann kvað vísur margar, er flestar hljóða líkt og sú,
sem hér fer á eftir:
9