Andvari - 01.01.1893, Page 102

96
\
stefnumun, sem einkenni það frá hinu eldra timabili
í pólitiskri sögu landsins, sem hefst með einveldis-
afsali Friðriks konungs 7. 1848 og endar með stjórn-
arskránni 1874. En þó er í tveimur höfuðatriðum
mikilsvarðandi munur á þessum stigum í framsókn
vorri til sjálfforræðis.
Annað atriðið er það, að krafan um stjórnarbót,
sem haldið var fram gegn Dönum frá 1848—1871,
var óaðskiljanlega sameinuð annari, kröfunni umfjár-
bætur á liendur hinum danska ríkissjóði. Með stöðu-
lögunum 2. jan. 1871, er fjárkrafa þessi að nokkru
leyti tekin til greina, en hvorki er upphæð sú, sem
ríkissjóðurinn með þessum lögum er skuldbundinn
til að greiða, fuilt endurgjald þeirra skulda, sem Is-
lendingar samkvæmt sögulegum sönnunum áttu að
telja til Dana, nje heldur eru lögin, sem eru gefin
af hinu danska löggjafarvaldi einu, bindandi fyrir
ísland eptir þeirri stöðu þess i ríkinu, sem jafnan
hefur verið haldið fram af hálfu íslendinga síðan
stjórnarbarátta þeirra í fyrstu hófst. Það sem á-
vannst við rjettarkröfuna á hinu eldra tímabili, stöðu-
lögin 1871 og stjórnarskráin 1874, gat því í sjálfu
sjer ekki verið því til fyrirstöðu, að kröfunum um
hvorttveggja, sjálfforræði og skaðabætur í ríkara
mæli, væri haldið fram eptir að svo mikið var unn-
ið, og í óaðskiljanlegu sambandi eins og áður. Það
er þannig verulegur stefnumunur frá því fyrra fólg-
inn í einskorðun hinnar núverandi stjórnarbaráttu við
kröfuna um sjálfforræði, í raun og veru byggður á
því áliti, að hinn sögulegi rjettur Islands til skaða-
h)óta af ríkissjóði Dana, hve mikill sem hann ann-
ars kynni að vera, sje í eðli sínu lítilvægari og þýð-
ingarminni fyrir heill lands vors heldur en svo, að
forlög þjóðfrelsis íslendinga eigi að standa og falla
með honum. Þegar á alþingi 1865 komu og fram