Andvari - 01.01.1893, Page 119

113
tnun þá niðurstaðan verða önnur eða vafasamari, ef
litið er til íslands?
Vjer álítura það óþarft að fara langt út í til-
vitnanir í framfara- eða rjettara sagt apturfara-sögu
íslands til þess að sanna, að hið pólitiska frelsi sje
lífsskilyrði fyrir þjóð vora. Enginn, sem les þá sögu
getur komizt hjá því að sjá, að því nær hver ein-
asta stjórnarráðstöfun, sem gjörð hefur verið að ís-
lendingum nauðugum eða fornspurðum, hefur orðið
þeim til ógæfu. Allt það böl og öll sú örbirgð,sem
menn nú geta deginum ljósar sannað, að á rót sína
að rekja til óhyggilegra laga í sögu landsins, ber
Danastjórn ábyrgðina fyrir, síðan samband vort við
danska ríkið hófst og fram til þessara tíma, því vjer
liöfum síðan ekki haft sjálfræði um vor eigin mál.
Og þó það sje líka deginum ijósara nú, að apturfar-
ir vorar og þjóðarhnignun í byrjuninni standi í rjettu
hlutfalli við hið sívaxandi vald, sem Noregskonung-
ar tóku sjer yfir Islandi eptir 1262, er það og víst,
að vjer tiltölulega með enn meiri hraða sukkum nið-
ur í hið hraparlegasta eymdarástand, eptir að vjer
sameinuðumst hinu danska ríki með Noregi á 14.
öld. Það mun því óhætt að fullyrða, að afleiðingin
af hinni dönsku afskiptasemi um hagi vora, sje að
ttinnsta kosti ekki nein undantekning í betri áttina
frá reglu þeirri, sem vjer göngum lijer út frá, að
sje almennt viðurkennd um áhrif hins pólitiska ó-
frelsis á hagi þjóðanna yíir höfuð.
Vjer höfum að öðru leyti í ritgjörðum þeim, sem
vjer áður höfum skrifað um sama efni, bent á ýms
atriði í sögu íslands, er að þessu lúta, en liverjum
þeim sem vill með sem minnstri fyrirhöfn afla sjer
sem mestrar þekkingar á hlut Danastjórnar í for-
lögum lands vors viljum vjer vísa til hins ágætaog
djúpfróðlega rits Jóns Sigurðssonar: «Um stöðu ís-
8