Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1920, Blaðsíða 47

39
spádómum þeirra, þeim er ekki höfðu ræst, og sýna fram á,
hvernig þeir muni á dásamlegan hátt rætast í framtíðinni,
þrátt fyrir allar þær hörmungar, sem yfir ísraelsþjóðina hafi
dunið og sífelt sjeu að dynja og marga geri efandi og skiln-
ingslitla á stjórn guðs og afskifti af hans úlvöldu þjóð. En
þrátt fyrir þennan skyldleika er margt þó á annan veg í
opinberunarritunum en í spámannsiitunum, sem sýnir ber-
lega að um nýja tegund hókmenta er hjer að ræða. Það
sem gerir rilin svo ólík, er einkum tvent. Annars vegar það,
að þungamiðjan er önnur, en hins vegar hvernig farið er
með framtíðarvonirnar. Það sem spámennirnir, einkum liinir
eldri, höfðu lagt aðaláhersluna á, var synd og náð, siðbót
innan þjóðfjelagsins. En i opinberunarritunum beinist alt að
framtíðinni og það á þann hátt, að um þróun er að ræða
samanborið við framtiðarvonir spámannanna. Má bæði benda
á þróun í einstaklingsáttina og með tillili til þjóðarvonanna í
heild sinni. Þvi að þar sem framtíðarvonir spámannsrilanna
miðuðust við þjóðirnar sem heildir, Israelsþjóðarheildina og
heiðingjana sem þjóðarheildir, en höfðu enga huggun að
flytja einstaklingnum, nema að því leyti, sem hann var lið-
ur í þjóðarheildinni, þá varð mikil breyting á þessu á síð-
gyðingdómstimanum, eins og síðar mun lýst verða. Mótuð-
ust þær vonir á erfiðu timunum, sem hvað eftir annað komu
yfir þjóðina. Þá sást best hve gagnólíkir menn voru, þótt
þeir teldust til hinnar útvöldu þjóðar. Af því leiddi, að
mönnum varð ómögulegt að hugsa sjer kjör allra jöfn eftir
dauðann. Það er á neyðartímum Makkabeatímabilsins að
trúin á upprisu dauðra brýst fram og verður að sannfær-
ingarvissu, og sú trú mótast síðar á ýmsan hátt, eins og
siðar mun bent á. En einnig þjóðarvonirnar þróast og verða
andlegri, Kemur það fram í hinum breyltu hugmyndum um
framtiðarríkið og konung þess, Messias.
Eins og tekið hefir verið fram, voru opinberunarrilin bæði
framhald spámannsrita gamla testamentisins og jafnframt
þeim i mörgu ólík. Myndi þeim rjettast lýst með því, að
nefna þau trúarheimspeki þátímans. Þvi að þau eru að gefa
þátímanum svör við hinum margvislegu viðfangsefnum og
vandaspurningum, sem trúaðir menn voru að fást við og
þráðu að fá leyst úr. F*au svör eru margvísleg í hinum
ýmsu ritum, en alt beinist að síðuslu að hinum komandi
heimi. Þar átlu vonirnar að rælast, sæluvonirnar, sem spá-
mennirnir höfðu vakið hjá þjóðinni. Dagur drotlins var