Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1941, Side 28

4
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
kröfunum, sem Portúgalskonungur
ekki vildi sinna. Sumir telja, að
það hafi verið af því, að þau spönsku
konungshjónin hafi verið óreynd-
ari í þeim efnum en Jóhann II. og
því gengið að þessum skilmálum.
En ekki er ólíklegt, að mest hafi um
þetta ráðið, að ísabella drotning,
sem var trúkona mikil, hafi með
þessu viljað styðja að útbreiðslu
kristninnar, enda mun Columbus
hafa lagt áherslu á það. Hér hefst
svo frægðarsaga Columbusar og við
hana skal ekki dvelja hér.
Nú er ekki lengur til áætlun sú,
sem Columbus lagði fyrir Spánar-
konunga um áform sín og fyrirætl-
anir, og því er nokkur ágreiningur
um, hvað hann hafi ætlað sér. Það
mun þó vera skoðun flestra, að
hann hafi þegar í upphafi ætlað sér
að leita Austurlanda með því að
sigla í vestur og fært vísindaleg rök
fyrir því, bygða á hnattmyndun
jarðarinnar. Til sönnunar því hefir
verið vitnað í rit Columbusar sjálfs,
og sérstaklega til eintaka hans af
nokkrum ritum, sem nú eru í
Columbus-safninu í Seville með at-
hugasemdum hans á spássíunum.
Þessar bækur eru landafræði
Ptolemæusar, ferðabók Marco Polos,
og “Imago mundi” (mynd heimsinsj
eftir Pierre d‘Ailly kardínála. En
sá er gallinn við þessi sönnunar-
gögn, að ómögulegt er að ákveða
með vissu, hvort Columbus hafi
skrifað þessar athugasemdir og ann-
að þvílíkt fyrir 1492 eða seinna.
Vitnað hefir líka verið til þess, að
meðan hann dvaldi í Portúgal hafi
hann skrifast á við Paolo Toscanelli,
mesta landfræðing þeirra tíma, og
hafi Toscanelli með bréfi til hans
sýnt honum fram á það, að leiðin
til Indlands í vestur væri í mesta
máta fýsileg. En einmitt um þetta
bréf hefir mikið verið deilt, og
hefir Henri Vignaud fært sterkar
líkur fyrir því, að það sé falsbréf,
þótt óvíst sé, hver hafi falsað það,
en sennilega ekki Columbus sjálfur,
því að hvergi nefnir hann Tosca-
nelli í ritum sínum. Merkilegt er
það, að í samningnum við Spánar-
konunga er ekki með einu orði
minst á Austurlönd, heldur einungis
talað um þau lönd, er Columbus
kynni að finna og vinna, og um það
hvaða völd hann skuli hafa þar og
hvaða tekjur af þeim. Sumir hafa
getið þess til, að þetta sé af var-
kárni gert, því að ef viss lönd hefðu
verið nefnd, hefði það verið eins
konar stríðsyfirlýsing á hendur
höfðingjum þeim, er þar réðu ríkj-
um. Ekki er auðvelt að skilja,
hvernig honum var ætlandi að
vinna lönd þar með þrem smáskip-
um. Þó er þess að gæta, að hann
fékk meðmælingarbréf frá konungi
til khansins í Cathay (Norður
Kína), en það var þó bygt á van-
þekkingu, því að ríki Mongóla þar
var þá undir lok liðið.
Það hefir verið dregið í efa af
mörgum, hvort Columbus um þetta
leyti hafi kunnað mikið til sjó-
mensku og siglinga. En hann var
svo heppinn að kynnast Pinzon-
bræðrunum þremur í Palos, mikils-
metnum mönnum og mestu sjó-
görpum; hjálpuðu þeir honum með
útgerð skipanna og fóru með honum
í fyrstu ferðina. Það er í mæli,
elsti bróðirinn, Martin Alonzo, hafi
mjög fýst til að leita Austurlanda,
því að kort, sem hann hafði séð í
páfagarði, hafði sannfært hann um
að það væri mögulegt. Síðar urðu