Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1941, Blaðsíða 97

ÞRÍR MERKIR VESTUR-ÍSLENDINGAR
73
það hafi altaf verið gefinn gaumur
að orðum hans, jafnvel þó að fólk
væri farið að bíða með talsverðri
óþreyju eftir dansinum, sem flestar
skemtisamkomur hér úti um bygðir
enda með.
Jón var frjálslyndur maður og
víðsýnn. Sést það best af því, að
hann var einn af ötulustu stuðnings-
mönnum Matthíasar Jochumssonar
á þinginu, þegar honum var veittur
lífeyrir sem viðurkenning fyrir
skáldskap hans, aldamótaárið. Matt-
hías var þyrnir í holdi margra
vegna þess að hann þótti alt of
frjálslyndur í trúmálum. Varð hann
að segja af sér prestskap til þess að
geta fengið styrkinn, og sumir þing-
menn vildu víst engan styrk veita
honum. En það varð úr að Matthías
fékk tvö þúsund krónur á ári og
sagði af sér, þó að honum væri það
alls ekki ljúft, eins og hann skýrir
sjálfur frá í “Sögukaflar af sjálfum
mér.” Það er dálítið erfitt nú að
átta sig á því, að fyrir fjörutíu ár-
um fanst sumum íslenskum þing-
mönnum það vera aðalatriðið, að
séra Matthías hætti að prédika, til
þess, var auðvitað sagt, að hann
gæti gefið sig allan við skáldskapn-
um, en flest sín bestu kvæði var
hann búinn að yrkja þá.
Jón mintist oft þeirra skáldanna
Þorsteins Erlingssonar og Páls Ólafs-
sonar, enda var hann þeim báðum
kunnugur, Páli frá æskuárum og
Þorsteini frá þeim árum, er hann
var ritstjóri á Seyðisfirði. Mikið
fanst honum til Þorsteins koma,
gáfna hans og ljúfmensku, en ekki
þótti honum hann hafa verið mikili
afkastamaður til ritstarfa, viður-
kendi þó, að til þess hefðu verið
þær ástæður, að Þorsteinn var
heilsutæpur maður og allra manna
glaðastur og bestur heim að sækja,
og olli það miklum töfum fyrir
hann. Lítill stjórnmálagarpur var
Þorsteinn, eftir því sem Jón sagði,
og var honum þvert um geð, að
standa í pólitísku rifrildi, enda þó
að hann yrði að gera það sem blaða-
maður. Páli Ólafsyni bar hann vel
söguna og ekki kendi hjá honum
þess kala til Páls, sem eg hefi orð-
ið var hjá sumum öðrum, er voru
honum samtíða. En vitanlega var
aðstaða hans önnur heldur en
margra annara; og ekki er að efa
það, að hann hefir skilið skáldið
betur en margir aðrir samtíðar-
menn hans. Marga sveið undan
skammavísum Páls, og eins og geng-
ur, vildu víst ýmsir ekki unna hon-
um sannmælis þess vegna.
í æviágripinu í Óðni er sagt, að
Jón muni ekki hafa verið búmaður
nema í meðallagi. Ganga þau um-
mæli mjög í öfuga átt við það, sem
margir, er voru honum nákunnugir,
hafa sagt. Hann var hlaðinn opin-
berum störfum, bæði við þing-
menskuna og fyrir sveit og sýslu.
Auk þess var gestagangur afar mik-
ill á heimili hans. Dró þetta alt
mikið frá því, að hann gæti stundað
bú sitt eins og þeir, sem engu öðru
höfðu að sinna. En þrátt fyrir það
sóttu menn stöðugt björg bæði fyrir
menn og skepnur í heimili hans,
þegar harðindin kreptu að; og bend-
ir það til að hann hafi þá búið
betur en margur annar. Síðustu
árin, sem hann var á íslandi varð
hann fyrir fjárhagslegum óhöppum,
sem gengu mjög nærri honum. Eft-
ir nokkur ár hér vestra var hann,
með hjálp sona sinna, sem þá voru