Uppeldi og menntun - 01.07.2012, Side 13

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 21(2) 2012 13
i n g Ó l fU r ÁS g e i r J Ó H a n n eS So n
tímaritinu frá og með árinu 2008 þegar það komst í ERIH-gagnagrunninn (European
Reference Index for the Humanities). Reyndar var frá og með árinu 2000 byrjað að
birta stutta útdrætti á ensku um efni ritrýndra greina en frá og með 2. hefti 2009 urðu
þeir 600–800 orða langir. Höfundarnir sjálfir semja útdrættina og leggja þá fram sem
hluta af handriti. Eins og greinin sjálf, eru þeir yfirfarnir með hliðsjón af frágangi og
málfari, en höfundar fá hins vegar að ráða því hvort þeir nota breska eða bandaríska
stafsetningu.
Við mat á gæðum tímaritsins kemur því allt hugsanlegt til: ritrýningarferli, ritstýr-
ing, frágangur málfars, yfirlestur heimildaskráa og tilvísana, prófarkalestur, umbrot,
prentun, áskriftir, aðgangur á neti ári eftir birtingu á prenti og ítarlegir útdrættir á
ensku.
fólkið og formið
Tímaritinu hafa á þessum 20 árum ritstýrt níu ritstjórar – í tímaröð þau Ragnhildur
Bjarnadóttir, Sigurður Konráðsson, Heimir Pálsson, Amalía Björnsdóttir, Loftur Gutt-
ormsson, Jóhanna Einarsdóttir, Trausti Þorsteinsson, Hanna Ragnarsdóttir og Ingólfur
Ásgeir Jóhannesson. Að þeim meðtöldum hafa 26 einstaklingar setið í ritnefnd (töflu
um þetta má sjá á vef tímaritsins). Fyrsta árganginum stýrði eingöngu ritnefnd en
síðan hafa flestir ritstjóranna verið í tvö ár nema Ragnhildur í fjögur. Flestir hafa verið
lengur en tvö ár í ritnefnd en með því næst mikilvæg samfella í starfi tímaritsins.
Fjöldamargir aðrir en ritnefndarfólk koma að þessari útgáfu. Umsjón með útgáfu
er veigamikill þáttur, hönnun og umbrot líka, lestur handrita með tilliti til málfars og
margt fleira. Um 20 einstaklingar eru nefndir í þess háttar hlutverkum á upplýsinga-
síðu tímaritsins en þar er sjaldnast getið þeirra sem lásu yfir málfar og yfirleitt alls
ekki þeirra sem sjá um dreifingu tímaritsins, greiðslu reikninga eða taka þátt í ýmsum
skilgreindum eða óskilgreindum verkefnum. Má ætla að annar eins hópur hafi tekið
þátt í slíkum verkefnum á þessum 20 árum innanhúss í Kennaraháskóla Íslands og á
Menntavísindasviði. Það eru því líklega um 60–70 manns, auk þess sem átta prent-
smiðjur hafa einhvern tíma prentað tímaritið og því hefur verið pakkað úti í bæ.
Ritrýningarferlið nafnlausa fjölgar svo enn þeim sem taka þátt í þessari vinnu. Oft
er að vísu rætt um hversu leynileg ritrýni á Íslandi sé í raun og veru, sérstaklega
hversu gagnkvæm leyndin er. Ég tel að þótt hún sé það ekki í öllum tilvikum – það
er að þeir sem rýna gera sér oft grein fyrir því hver sé líklegur höfundur – þá sé orðið
býsna sjaldgæft að höfundar geti sagt með nokkurri vissu hverjir ritrýndu greinina.
Þetta er vegna þess að þeim sem stunda menntavísindi hefur fjölgað mjög mikið og því
í mörgum tilvikum úr nokkrum fjölda fólks að velja til að rýna. Og þar sem mennta-
vísindin eru þverfræðileg og nýta sér ólíkar rannsóknaraðferðir og hugtakaramma,
ættaða úr öðrum fræðigreinum, er iðulega hægt að leita til fólks utan fræðasviðsins af
því að það hefur mikla þekkingu á efni eða aðferðum.
Ekki eru til tölur um hversu margir hafa ritrýnt greinar í gegnum árin og veru-
legt verk yrði að telja það út úr gögnum sem reyndar er eytt til að leyna nöfnunum.
Hér má þó upplýsa að á fyrri hluta ársins 2012 ritrýndu 22 einstaklingar 26 sinnum,