Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2011, Side 26

XV VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
FYLGIRIT 66
og 25% frá neðsta punktinum í uppstökki. Enginn kynjamunur sást
á upphafstíma EMG mælingar í fallhoppinu fyrir utan lærtvíhöfða í
hægra læri þar sem stelpurnar virkjuðu vöðvann marktækt fyrr fyrir
lendingu (-0,31±0,39 á móti -0,12±0,13, p<0,001).
Alyktanir: Strákar stökkva hærra en stelpur. Stelpur fara með hnéin í
meiri valgus í þremur punktum í fallhoppinu: tá í, 25% frá neðstu stöðu
við lendingu og tá af. Enginn kynjamunur sást á upphafstímanum á
virkjun vöðvanna í fallhoppinu nema einum vöðva hægra læris.
E 26 Áhrif sérhæfðra æfinga á hreyfimynstur handknattleikskvenna
Einar Óli Þorvarðarson1, Haukur Már Sveinsson1-3, Sigurður Sölvi Svavarsson2,
Kristin Briem3
'Atlas sjúkraþjálfun,2Bata sjúkraþjálfun, 3Háskóla íslands
kbriem@hi.is
Inngangur: Slit á fremra krossbandi hnés er fjórum til sex sinnum
algengara hjá konum í handbolta en körlum. Algengt er að íþróttamenn
slíti krossbönd í gabbhreyfingum og við lendingar eftir stökk og hefur
áverkinn verið tengdur óæskilegri stöðu í hné (valgus). Talið er að
sértæk þjálfun geti haft áhrif á hreyfimynstur og því var tilgangur
rannsóknarinnar að athuga áhrif sérhæfðra æfinga á valgusstöðu hnés
við gabbhreyfingar og stökk og á styrk lykilvöðva.
Efniviður og aðferðir: Tuttugu og níu konur úr fjórum handboltaliðum
á íslandi voru prófaðar fyrir og eftir íhlutun. Þær framkvæmdu
gabbhreyfingar, uppstökk af báðum fótum eftir lendingu og lendingu
á öðrum fæti fyrir framan háhraðamyndavél, einnig var styrkur
lykilvöðva mældur. Myndböndin voru greind í forriti (Kine ehf.) þar
sem mæld var staða fótleggja. Leikmenn tveggja liða (rannsóknarhópur)
gerðu sértækar æfingar sem hluta af upphitun í átta vikur á meðan
hin tvö liðin höguðu æfingum eins og venjulega (viðmiðunarhópur).
Upphafs- og lokamælingar hvors fótleggs voru bornar saman milli hópa
með ANOVA fyrir endurteknar mælingar.
Niðurstöður: Rannsóknarhópur bætti sig umfram viðmiðunarhóp hvað
varðar valgusstöðu í hné við uppstökk af báðum fótum og í lendingu á
öðrum fæti. Almennt minnkaði valgusstaða hnjáa í gabbhreyfingum og
styrkur hliðarbeygju og útsnúnings í mjaðmalið jókst hjá báðum hópum
á rannsóknartímanum.
Ályktanir: Sérhæfðar upphitunaræfingar hafa áhrif á hreyfingar
handboltakvenna eftir átta vikna íhlutun þrátt fyrir að styrktaraukning
hafi ekki verið marktækt meiri hjá rannsóknarhópi en almennt varð
á tímabilinu hjá viðmiðunarhópi. Styrktaræfingar fyrir vöðva sem
hafa áhrif á stjórn lærleggs má nota í þjálfun til þess að hafa áhrif á
hreyfimynstur íþróttakvenna.
E 27 Meiðsli í handknattleik karla á íslandi
Elís Þór Rafnsson, Arni Árnason
‘Rannsóknarstofu í hreyfivísindum, námsbraut í sjúkraþjálfun HÍ
elis@sjukratjalfun.is
Inngangur: Þrátt fyrir ríka hefð fyrir handknattleik hér á landi og
mikinn aimennan áhuga, þá hafa engar rannsóknir verið birtar á tíðni
og eðli meiðsla í handknattleik á íslandi.
Efniviður og aðferðir: Markmið rannsóknarinnar var að kortleggja
tíðni og alvarleika meiðsla í handknattleik karla á íslandi, sem og þær
leikaðstæður þegar meiðsli eiga sér stað. Rannsóknin var framskyggn.
í upphafi var 14 liðum úr tveimur efstu deildum karla boðin þátttaka í
rannsókninni. Þrettán lið samþykktu þátttöku, en sex lið skiluðu öllum
26 LÆKNAblaðið 2011/97
gögnum, samtals 109 leikmenn og voru þau gögn notuð £ úrvinnslu
og niðurstöður. Notuð voru stöðluð skráningarblöð til að skrá meiðsli
sem upp komu. Leikmenn sem meiddust skráðu meiðslin með hjálp
sjúkraþjálfara, þjálfara og forráðamanna liðanna. Þjálfarar skráðu
þátttöku leikmanna í æfingum og leikjum.
Niðurstöður: Helstu niðurstöður rannsóknarinnar voru þær að alls
voru skráð 86 meiðsli, 53 (61,6%) vegna slysa og 33 (38,4%) vegna
álags. Tíðni meiðsla var 15,0 meiðsli á hverjar 1.000 klst. í keppni og
2,2 meiðsli á hverjar 1.000 klst. á æfingum. Hæst var hlutfall meiðsla í
hnjám eða 24,4% af heildarfjölda meiðsla, þá á mjóbaki/spjaldhrygg/
mjaðmagrind eða 17,2% og því næst ökklum og á fótum/tám 11,6%
hvort. Hlutfall bráðra meiðsla var hæst £ hnjám (26,4%) og hæst var
hlutfall álagsmeiðsla á mjóbaki/spjaldhrygg/mjaðmagrind (33,3%).
Algengustu áverkamir urðu á liðböndum og sinum. Útileikmenn urðu
hlutfallslega fyrir flestum meiðslum, en markverðir fæstum.
Ályktanir: Meiðslatiðni £ handknattleik karla á íslandi er svipuð
og í sambærilegum eldri rannsóknum. Hins vegar vekur há tíðni
áverka á mjóbaki/spjaldhrygg/mjaðmasvæði upp spumingar um
þjálfunaraðferðir og undirbúninghjá íslenskum handknattleiksmönnum.
E 28 Áhrif þreytu á rafvirkni vöðva og hreyfiferla neðri útlima í hlaupi
hjá ungum karlmönnum
Þórarinn Sveinsson, Aðalbjörg Sigurðardóttir
Rannsóknastofu í hreyfivísindum, Lífeðlisfræðistofnun HÍ
thorasve@hi.is
Inngangur: Lfkamleg hreyfing er flókið samspil tauga og vöðva sem
sjá til þess að hreyfing sé framkvæmd á sem hagkvæmastan hátt. Þegar
aðstæður breytast þarf að aðlagast þeim og finna nýja leið til þess
að framkvæma hreyfinguna á sem bestan hátt. Einn af þeim þáttum
sam þarf að bregðast við £ langvarandi orkufrekum hreyfingum eins
og hlaupi er þreyta. Markmið rannsóknarinnar er að auka skilning á
hreyfistjórn með þvi að athuga áhrif þreytu á vöðvavirkni og hreyfiferla
í neðri útlimum £ hlaupi.
Efniviður og aðferðir: Auglýst var eftir heilbrigðum sjálfboðaliðum til
að taka þátt £ rannsókninni. Þátttakendur mættu tvisvar i mælingu. I
fyrri mælingunni voru loftfirrðarmörk þeirra mæld. í seinni mælingunni
hlupu þeir á jöfnum hraða sem er um 0,4 m/s yfir loftfirrðarmörkunum.
Þátttakendumir hlupu þangað til þeir mátu álagið yfir 19 á Borg
mælikvarða. Áður en hlaup hófst var skráningarskautum fyrir þráðlaust
vöðvarafrit (KinePro) komið fyrir á yfirborði húðar yfir helstu vöðvum
fótleggja. Tekin var mynd með háhraða myndavél i upphafi hlaups og
siðan með reglulegu millibili.
Niðurstöður: Þátttakendur voru sjö karlmenn og var meðalaldur
þeirra 25,8 ár (SF=3,6). Mælivillur fyrir hornamælingar voru
1-3° og innanþáttafylgnistuðlar (ICC) voru 0,95-0,99. Talsverður
einstaklingsmunur var á þeim breytingum sem mældust með aukinni
þreytu. Algengast var að horn mjaðma minnkaði með þreytu og beygja
hnés minnkaði £ fyrri hluta stöðufasa. Tíðnigreining á vöðvarafrit
gaf lfka til kynna að mismunandi var hvaða vöðvar einstaklingartna
þreyttust mest.
Ályktanir: Vöðvaþreyta og áhrif hennar á hlaupahreyfingar er
einstaklingsbundin en rannsóknir á henni getur gefið mikilvægar
upplýsingar um hreyfistjóm og hvernig hún bregst við aukinni
vöðvaþreytu. Áreiðanleiki mælinganna reyndist góður.
J