Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2011, Side 43

XV VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
FYLGIRIT 66
rafdrætti (Western blotting) og NO-framleiðsla metin með mælingu á
cGMP í frumunum.
Niðurstöður: Bæði trombín og histamín valda lækkun ATP í frumum
sem hafðar eru í ræktunaræti 199 en ekki í ræktunaræti 1640. í æti 199
veldur hindrun CaMKK (STO-609) hluta-hindrun á fosfórun AMPK
en eftir að slökkt er á tjáningu LKBl verður alger hindrun á AMPK-
fosfórun með sama hindra. Þegar slökkt er á tjáningu AMPK með siRNA
hindrast fosfórun eNOS að hluta og eftir að slökkt hefur verið á LKBl
nteð SiRNA verður mikil minnkun í myndun NO. Þegar tilraunirnar
eru gerðar í 1640 verður miklu minni myndun á NO og AMPK fosfórast
eingöngu fyrir hvatningu CaMKK og hefur við þær aðstæður engin áhrif
á fosfórun eNOS eða NO-myndun.
Alyktanir: Ræktunaraðstæður ráða úrslitum um hvaða boðleiðir virkjast
við örvun æðaþels með thrombini eða histamíni. Við aðstæður þar sem
ATP lækkar við örvun virkjast boðleiðin LKBl - AMPK - eNOS og eykur
NO myndun. Boðleiðin virkjast þannig eingöngu þegar orkubirgðir falla
°g mest á reynir.
E 80 Prótein týrósín fosfatasi 1B og anoikis- frumudauði í
stofnfrumum brjóstkirtils
®ylgja Hilmarsdóttir'-, Valgarður Sigurðsson1-2, Hekla Sigmundsdóttir2, Sævar
mgþórsson1-2, Sigríður Rut Franzdóttir1-2, Magnús K. Magnússon1-2'3, Þórarinn
Guðjónsson1'2'1
Rannsóknastofu í stofnfrumufræðum Lífvísindasetri Læknagarðs, 2rannsóknastofu í
óðmeinafræði Landspítala, 3rannsóknastofu í lyfja- og eiturefnafræði HÍ, 4líffærafræði
'atknadeild Hí
bylgjah@gmail.com
Inngangur: D492 er brjóstaþekjufrumulína með stofnfrumueiginleika
sem búin var til með innskoti á E6 og E7 æxlisgenum frá vörtuveiru
16. Innskotsstaður retróveirunnar í D492 er á litningi 20ql3.1, en það
svæði er oft magnað upp í brjóstakrabbameini. Það gen sem er næst
mnskotstað veirunnar er genið sem kóðar fyrir prótein týrósín fosfatasa
1B (PTPIB). Rannsóknir benda til að PTPIB hvati framþróun æxlisvaxtar
í ErbB2 jákvæðum brjóstaæxlum og að PTPIB gegni hlutverki í myndun
skriðfóta (invadopodia) í krabbameinsfrumum. PTPIB er yfirtjáð í
E>492 og hindrun á PTPIB veldur frumudauða í D492. D492 er því
kjörin frumulína til að rannsaka PTPIB og hlutverk þess í stofnfrumum
hrjóstkirtilsins og framþróun krabbameina í brjósti.
Efniviður og aðferðir: í rannsókninni voru frumur ræktaðar í tvívíðri og
þrívíðri rækt. Frumur voru meðhöndlaðar með lyfjahindra og einnig var
hamkvæmd mótefnalitun, Western blettun og flæðifrumusjárgreining.
hfiðurstöður: PTPIB hindri framkallar stýrðan frumudauða í D492.
Erumudauðinn hefur svipgerð anoikis, sem er stýrður frumudauði sem
framkallast þegar fruma missir tengsl við millifrumuefnið. Hindrun
ó PTPlB í D492 óvirkjar krabbameinsgenið Src, sem hindrar anoikis í
krabbameinsfrumum. Hindrun á PTPIB í D492 minnkar einnig tjáningu
a E-cadherin, claudinl og FAK (focal adhesion kinase) en það eru allt
Prótein sem eru mikilvæg fyrir tengsl frumna sín á milli og/eða við
‘Tillifrumuefnið.
Alyktanir: Sífellt fleiri vísbendingar koma fram sem benda til að PTPIB
§egni mikilvægu hlutverki í brjóstakrabbameinum. Okkar niðurstöður
benda til að PTPIB gegni hlutverki í viðhaldi tengipróteina og geri þar
mcð frumum kleift að komast hjá anoikis frumudauða. Áframhaldandi
rannsóknir miða að því að rannsaka frekar hiutverk PTPIB í anoikis og
skoða önnur prótein sem taka þátt í þeim boðferli.
E 81 Aðferðir kerfislífræði notaðar til að spá fyrir um ný lyfjamörk
gegn P. aeruginosa í klösum
Gunnar Sigurðsson', Ines Thiele2
'Læknadeild HÍ, 2rannsóknarsetri í kerfislíffræði við HÍ
gus19@hi.is
Inngangur: Sýklalyfjaónæmi er hratt vaxandi vandamál í
heilbrigðiskerfinu. Bakteríur sem vaxa í klösum eru taldar gegna
mikilvægu hlutverki í aðlögunarhæfni baktería og þróun ónæmra
stofna. Með aðferðum kerfislíffræðinnar má líkja eftir vexti og
efnaskiptum baktería hvort sem þær eru í klösum eða stakar og nota
niðurstöðurnar til að finna líkleg lyfjamörk.
Efniviður og aðferðir: I þessari rannsókn var notast við efnaskipta-
líkan af Pseudomonas aeruginosa (PA) og in silico vöxtur bakteríunnar
rannsakaður með því að nota skilyrta eftirmyndun.
Niðurstöður: Einkum voru könnuð áhrif genaeyðingar á vöxt
baktería undir mismunandi gróðurskilyrðum. Tuttugu og sex gen
fundust sem stöðva vöxt PA undir öllum kringumstæðum og hafa
enga samsvörun í genamengi manna. Engin gen fundust sem stöðva
sértækt fyrir klasavöxt en hins vegar mörg gen sem hægja á vextinum.
Einnig var prófað að eyða tveimur genum í einu og með því fundust
17 genasamsetningar úr 21 geni sem stöðvuðu vöxt PA og voru
niðurstöðurnar mismunandi fyrir klasa og stakan vöxt PA. í nokkrum
tilvikum var unnt að útskýra mismuninn með ætinu sem var notað til
að líkja eftir mismunandi aðstæðum, einnig var greinilegur munur á
áhrifum genasamsetninganna með því að breyta súrefnismettuninni. f
öðrum tilfellum fannst engin augljós skýring.
Ályktanir: Þessi rannsókn bendir til að hægt sé að nota efnaskiptalíkön
af bakteríum til að finna líkleg lyfjamörk. Þessi aðferð kerfislíffræðinnar
getur því reynst öflug við uppgötvun og þróun nýrra sýklalyfja.
E 82 Tannsýkla og tannáta. Frá sérhæfðu kenningunni til hinnar
vistfræðilegu
Peter Holbrook1, Árni Rafn Rúnarsson1-2, Álfheiður Ástvaldsdóttir1, Viggó Þ.
Marteinsson2, Margrét O. Magnúsdóttir1
Tannlæknadeild HÍ, 2Matís
phol@hi.is
Inngangur: Streptococcus mutans hefur lengi verið talin helsti valdur
tannátu en einnig Ladobacillus sem fjölgar við lægra pH í munni þegar
tannáta er komin á byrjunarstig. Á íslandi hefur S. sobrinus einnig verið
að finna hjá einstaklingum með háa tíðni tannátu. Þekkt er að tannáta
tengist þeim aldri þegar S. mutans kemur í munnflóruna og hafa þessi
tengsl mikið verið rannsökuð. Hér hafa rannsóknir meðal annars sýnt
að tannátutíðni tengist fjölda S. mutans í munni og að S. mutans frá
einstaklingum með mikla tannátu: (i) festast betur á tannglerung; (ii)
úrkalkar apatít meira; (iii) hindrar vöxt annarra baktería og (iv) hefur
öðruvísi bakteríuvegg. Þetta styrkir sérhæfðu kenninguna um tengsl
sérhæfðra baktería við tannátu.
Efniviður og aðferðir: Nýjar aðferðir til að greina tannátu (DIAGNOdent)
og samsetningu örvera (16S rRNA) voru notaðar til að skoða tannsýklu
í einstaklingum hér á landi.
Niðurstöður: Niðurstöður sýna að fjölbreytileiki örveruflórunnar
minnkaði við upphaf tannátu þó engin ein tegund hafi verið
yfirgnæfandi. Önnur sameindaerfðafræðileg rannsókn á S. mutans
stofnum frá einstaklingum með tannátu annars vegar og enga tannátu
hins vegar sýndi að enginn erfðafræðilegur munur var á þessum
stofnum.
LÆKNAblaðið 2011/97 43