Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2011, Qupperneq 53

XV VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
FYLGIRIT 66
einstaklingar úr atorvastatíni í simvastatín, í 78% tilfella minnkaði
meðferðarskammtur.
Alyktanir: Auknar skorður á greiðsluþátttöku statína hafa aukið notkun
odýrustu lyfjanna. Hlutfall þeirra sem hætta snemma er svipað eða
l*gra en hefur verið greint frá erlendis. Óútskýrð, skörp aukning í
nýgengi árið 2009 krefst ítarlegri rannsókna.
E 112 Opinber rekstur og einkarekstur í heilbrigðisþjónustu.
Kostnaður og gæði
Rúnar Vilhjálmsson
Hjúkrunarfræðideild HÍ
wnarv@hi.is
Inngangur: Fjöldi erlendra rannsókna hefur athugað kostnað og
gæði heilbrigðiskerfa og einstakra þjónustustofnana með tilliti til
rekstrarforma. Erindið er fræðilegt yfirlit yfir rannsóknir á kostnaði og
g*ðum heilbrigðiskerfa og sjúkrahúsa.
Efniviður og aðferðir: Byggt er á niðurstöðum rannsókna sem birst
húfa á ritrýndum alþjóðlegum vettvangi og snerta annars vegar
gæði og árangur heilbrigðiskerfa og hins vegar gæði og árangur
sjúkrahússtarfsemi.
Niðurstöður: Kostnaður heilbrigðiskerfa virðist því hærri sem
emkarekstur heilbrigðisþjónustu er umfangsmeiri. Spítalar sem reknir
eru af einkaaðilum á hagnaðargrundvelli (fyrirtækjaspítalar) eru mun
úýrari í rekstri en spítalar sem reknir eru af opinberum aðilum eða
sjálfseignarstofnunum. Fyrirtækjaspítalar hafa auk þess tilhneigingu
til að velja úr þá sjúklinga sem ábatasamast er að sinna. Samanburður
a §*ðum heilbrigðiskerfa og spítala bendir auk þess til að í ýmsum
úlvikum séu gæði þjónustunnar lakari í einkarekstrarkerfum og á
emkaspítölum þar sem rekstur er í hagnaðarskyni.
''ý'ktanir: Fagleg og rekstrarleg rök virðast almennt mæla gegn
einkarekstrispítalaogháuumfangieinkarekstraríheilbrigðisþjónustunrd.
Líklegt er að umfangsmikil einkavæðing heilbrigðisþjónustu vinni gegn
meginmarkmiðum félagslegra heilbrigðiskerfa um hagkvæma og
aðgengilega heilbrigðisþjónustu.
L 113 Viðhorf samfélagshópa á íslandi til fjármögnunar og reksturs
^eilbrigðisþjónustu
Húnar Vilhjálmsson
H)úkrunarfræðideild HÍ
'Urarv@hi.is
Inngangur: Rannsóknir benda til þess að almenningur í Skandinavíu
sly ðji almennt opinberan rekstur og fjármögnun heilbrigðisþjónustunnar.
Lilgangur núverandi rannsóknar var að kanna viðhorf almennings
a Islandi til fjármögnunar og reksturs heilbrigðisþjónustunnar.
Serstaklega var athugað hvort stuðningur við ólík rekstrarform eða
Ijármögnunarleiðir færi eftir þjóðfélagshópum.
Lfriiviður og aðferðir: Byggt er á gögnum úr landskönnuninni
Heúbrigði og aðstæður íslendinga I. Könnunin fór fram frá september
W desember 2006 meðal slembiúrtaks íslendinga, búsettra hérlendis,
eldrinum 18-75 ára. Fjöldi svarenda í landskönnuninni var 1532 og
heimtur (svarshlutfall) rúmlega 60%.
Hiðurstöður: Almenningur á íslandi reyndist almennt fylgjandi
Ligslegu heilbrigðiskerfi og er það í samræmi við niðurstöður
sLandinavískra rannsókna. Stuðningur almennings við hið félagslega
kerfi Var eindregnastur þegar kom að fjármögnun þjónustunnar og
rekstri stærri þjónustueininga, lýðheilsustarfsemi og þjónustu við böm.
Þeir hópar sem mest eiga undir þjónustu heilbrigðiskerfisins studdu
félagslegt heilbrigðiskerfi heldur meir en þeir sem minna þurfa á
heilbrigðiskerfinu að halda (í bili).
Ályktanir: Niðurstöðumar benda til að einkavæðing einstakra þátta
heilbrigðisþjónustunnar njóti lítils stuðning meðal almennings, en að
frekari félagsvæðing ýmissa þátta þjónustunnar hafi almennara fylgi.
Á sumum sviðum íslensku heilbrigðisþjónustunnar er einkarekstur
umfangsmeiri en almenningur virðist telja æskilegt.
E 114 Vanræktir sjúkdómar þróunarlanda
Júlíus Kristjánsson', Sigurður Guðmundsson1'2
‘Læknadeild HÍ, 2heilbrigðisvísindasviði HÍ
juk2@hi.is
Inngangur: Vanræktir sjúkdómar þróunarlanda eru samnefnari fyrir
fjölbreyttan hóp smitsjúkdóma. Vanræksla þeirra er talin felast í
því hve litla athygli og fjármagn þeir hljóta frá vísindasamfélagi og
fjölmiðlum miðað við sjúkdómsbyrði. Einnig búa þeir sem smitast oft
við afar lakar þjóðfélagsaðstæður og hafa sjaldnast aðgang að viðunandi
heilbrigðisþjónustu. Hér er fjallað sérstaklega um 14 sjúkdóma og
smitleiðum þeirra, faraldsfræði, greiningu, forvörnum, meðferð og
áhrifum þeirra á samfélög lýst. Athugað er hvort þá megi í raun kalla
vanrækta, þá sérstaklega í samanburði við HIV, malaríu og berkla.
Efniviður og aðferðir: Upplýsingar fengust gegnum PubMed og
ScienceDirect auk heimasíðu Alþjóðaheilbrigðisstofnunarinnar. Leitast
var við að nota sem nýjastar upplýsingar um faraldsfræði og fjármagn.
Um lýsandi tölfræði er að ræða.
Niðurstöður: Vanræktu sjúkdómarnir eru mjög algengir og valda
mikilli sjúkdómsbyrði. Þeir finnast í mörgum ríkjum heimsins sem
langflest teljast til þróunarlanda. Meðferðir og forvamir þeirra geta
reynst efnahag margra ríkja ofviða. Áhrif sjúkdómanna á einstaklinga
jafnt sem samfélög eru slæm. Fjármagn sem veitt er til rannsókna virðist
ekki vera ákvarðað í hlutfalli við sjúkdómsbyrði, dánartíðni, algengi eða
nýgengi sjúkdóma. Nú eru starfrækt nokkur verkefni sem leggja áherslu
á ákveðna, vanrækta sjúkdóma.
Ályktanir: í samanburði við fjármagn sem varið er til rannsókna á HIV,
malaríu og berklum má segja að sjúkdómahópurinn sé í raun vanræktur.
Þó má draga þá ályktun að ákveðnir sjúkdómar innan hópsins séu
vanræktari en aðrir. Ástæður þessarar vanrækslu em líklega samspil
margra þátta. Lausn vandans felst ekki í að einblína á sjúkdómana,
heldur að taka að auki inn í myndina aðra áhrifaþætti í viðeigandi
samfélögum.
E 115 Rof á vinnu hjúkrunarfræðinga við lyfjaumsýslu á
bráðalegudeildum
Helga Bragadóttir
Hjúkrunarfræðideild HÍ
helgabra@hi.is
Inngangur: Hjúkrun er nákvæmisvinna sem krefst fullrar einbeitingar,
ekki síst lyfjaumsýsla hjúkrunarfræðinga. Rannsóknir benda til þess að
lyfjamistök séu algeng meðal hjúkrunarfræðinga á sjúkrahúsum. Fæst
mistök leiða til skaða fyrir sjúklinga en einhver gera það og þá jafnvel
til varanlegs skaða. Rannsóknir benda til þess að algengar orsakir
lyfjamistaka séu truflanir, aukið vinnuálag, óreynt starfsfólk, þreyta,
skortur á verklegri færni, að geta ekki lesið skrift lækna og að lyf séu
L
LÆKNAblaðið 2011/97 53