Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2011, Qupperneq 73

XV VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
FYLGIRIT 66
áhrif á bæði krabbameinsfrumur og á malaríusníkilinn in vitro. Þáttur
úr C. pallescens hindraði lifun krabbameinsfrumna mest og reyndist IC50
vera um 6 pg/mL. Þáttur úr M. polymorpha hindraði hins vegar fjölgun
malaríusníkilsins mest, eða um 98% í styrknum 12,5 pg/mL.
Alyktanir: Þættir úr íslenskum soppmosum innihalda áhugaverð
efni sem vert er að skoða frekar gegn bæði krabbameinsfrumum og
malaríusníklinum in vitro. Framhald verkefnisins miðar þess vegna
að því að hreinsa og byggingargreina virku efnin í þessum þáttum og
staðfesta virkni hreinna og vel skilgreindra efna.
E 175 Samanburður á tveimur plastblendiefnum eftir fimm ár
Sigfús Þór Elíasson, Svend Richter
Tanniækningastofnun, tannlæknadeild HÍ
sigfuse@hi.is
Inngangur: Á undanfömum árum hefur verið leitast við að finna nýtt
plastblendi sem dregst minna saman. Tilgangur rannsóknarinnar er að
bera saman gæði og endingu tveggja jaxlafyllingarefna.
Hfniviður og aðferðir: Borin vom saman Hermes, sem er nýtt silorane
plastblendi sem dregst minna saman við hvörfun með Hermes bindiefni
(3M ESPE) og hins vegar Tetric Ceram, sem er hefðbundið bis-GMA
plastblendi með AdheSE bindiefni (Vivadent). Bæði bindiefnin eru
sjálfætandi. Efnin voru sett í tennur fullorðinna sem þurftu að minnsta
kosti tvær boxlaga II. klassa fyllingar af svipaðri stærð. Samtals voru sett
53 fyllingarpör. Fyllingamar vom metnar af tveimur tannlæknum eftir
einfölduðu USPHS skráningakerfi.
Niðurstöður: Ein Tetric fylling hafði verið fjarlægð vegna viðkvæmni
og ekki náðist í tvo einstaklinga, þannig að eftir fimm ár voru 50
fyllingarpör skoðuð. Allir snertipunktar voru metnir innan eðlilegra
marka. Yfirborðssléttleiki fyllinga og tannholdsástand var óbreytt.
Engin tannáta fannst meðfram brúnum fyllinga. Kvamast hafði úr
þremur Tetric og fimm Hermes fyllingum og rúmlega þriðjungur beggja
fyllingarefnanna voru metnar með niðurbrot við brúnir. Mislitanir
meðfram samskeytum fundust hjá 50% Tetric og 64% Hermes fyllinga.
Alvarlegar mislitanirnar voru marktækt fleiri meðfram Hermes
fyllingum. Einnig voru marktækt fleiri Hermes fyllingar metnar með
einhver merki um slit.
Ályktanir: Slit virðist vera vandamál, sérstaklega hjá Hermes
plastblendi. Niðurbrot brúna og há tíðni mislitana meðfram brúnum
beggja fyllingartegunda bendir til að bæta þurfi eða breyta um
tannbindiefni. Minni samdráttur við hvörfun virðist ekki duga til.
E 176 Notkun tannfyllingarefna á íslandi
Svend Richter, Sigfús Þór Elíasson
Tannlækningastofnun, tannlækningadeild HÍ
svend@hi.is
Inngangur: Upplýsingar um notkun tannfyllinga eru mikilvægar
þegar meta á þátttöku hins opinbera í tannlæknaþjónustu, við kennslu
fannlæknanema og fyrir tannlækna almennt. Fáar slíkar rannsóknir
hafa verið gerðar hér á landi. Árin 1983 og 2000 gerðu sömu höfundar
rannsókn á notkun og endingu tannfyllinga á íslandi. Tilgangur þessarar
rannsóknar er að varpa Ijósi á hugsanlega breytta notkun fyllingarefna,
ástæðum fyrir gerð og endurgerð þeirra og meta endingartíma fyllinga í
Ijósi breytinga á efnisvali.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin er hluti stærri rannsóknar á
tannfyllingum og endurgerð þeirra. Tannlæknar á stofum voru beðnir
að skrá fyrirfram skilgreindar ástæður fyrir gerð 100 tannfyllinga, vali
fyllingarefna, lögun (klössum) og endingu þeirra ef um endurfyllingu
var að ræða.
Niðurstöður: Upplýsingar fengust um nálægt 8000 fyllingar. Niðurstöður
sýna marktækt aukna notkun plastblendis í álagssvæði jaxla. Notkun
amalgams, sem var aðal fyllingarefnið í flokki I í jaxlafyllingum 1983
(55,2%) og hafði lækkað í tæp 15% árið 2000, er nú að mestu horfið.
Einnig reyndist amalgam að mestu horfið í allar tegundir fyrstu fyllinga.
Það er þó enn notað nokkuð við endurgerð stærri fyllinga í flokki II í
aftari jaxla eldra fólks. Eldri tannlæknar velja oftar amalgam í stórar
jaxlafyllingar þar sem yngri tannlæknar nota nánast eingöngu tannlitað
fyllingarefni. Hlutfall upphafsfyllinga og endurfyllinga var nánast það
sama og árin 2000 og 1983. Aukning hefur orðið á óskum fólks um að
heilum amalgam fyllingum sé skipt út fyrir tannlituð fyllingarefni.
Ályktanir: Notkun plastblendis í álagsfleti jaxla eykst stöðugt. Með
sömu þróun mun notkun amalgams hverfa að mestu. Aðalástæður fyrir
gerð og endurgerð fyllinga hafa lítið breyst. Breytingar tengjast bættum
fyllingarefnum.
E 177 Hámörkun á eðlisefnafraeðilegum eiginleikum sílikon
forðalyfjaforma með skipulögðu tilraunamynstri og in vitro
húðtilraunir
Bergþóra S. Snorradóttir1, Pálmar I. Guðnason2, Freygarður Þorsteinsson2, Már
Másson1
'Lyfjafræöideild HÍ, Yíssuri hf.
bss@hi.is
Inngangur: f framhaldi af fyrri niðurstöðum, með notkun sílikonfjölliða
og bólgueyðandi lyfja, var ákveðið að nota skipulagt tilraunamynsturs
(STM) forrit (MODDE) til að hámarka eðlisefnafræðilega eiginleika
sílikon forðalyfjaforms. Forðalyfjaformið inniheldur lyfjaagnir og
hjálparefni í misháum styrk.
Efniviður og aðferðir: Markmið rannsóknarinnar var að framleiða
fjölliðu með góða efnaeiginleika og hámarka lyfjalosun í gegnum húð
með hjálparefnum. STM forritið lagði til að nota D-hámörkunarhönnun
fyrir okkar kerfi. Slík tölvustýrð hönnun býður upp á sveigjanleika til
aðlögunar að hverju vandamáli fyrir sig. Lyfjalosun var mæld í Frans-
flæðisellum og efnisstyrkur forðakerfanna var mældur með teygnimæli.
Niðurstöður: STM var notað til að takmarka fjölda tilrauna sem þurfti
til að hámarka lyfjalosunarkerfið. Þetta gerði mögulegt að breyta þáttum
samtímis í samræmi við vel skipulagða áætlun, í fyrsta lagi með því
að skanna áhrifaþættina, í öðru lagi með hámörkuninni og í þriðja lagi
með því að prófa lyfjalosun á hámarkaða kerfinu í gegnum húð. Út frá
hámörkunartilrarmunum lagði forritið til samsetningu á sílikonhimnum
sem voru í framhaldinu framleiddar og lyfjalosun prófuð í gegnum
hitaaðskilda mannshúð. Hjálparefnin sem notuð voru í húðtilraununum
juku lyfjalosun úr sílikoninu fjór- til sjöfalt (háð lyfjastyrk).
Ályktanir: Hámarkaða sílikonfjölliðukerfið hefur góða eðlisefna-
fræðilega eiginleika til notkunar í lækningartæki og mætti því íhuga
þau til notkunar í hjálpartæki og þar með að sameina lyfjalosun og
gervihlutaverkun.
LÆKNAblaöið 2011/97 73