Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2011, Síða 83

XV VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
FYLGIRIT 66
AGRIP VEGGSPJALDA
V 1 Cystatín C mýlildi er eytt af mónócýtum
Guðrún Jónsdóttir', Jón M. Einarsson2, Jóhannes Gíslason2, Ólafur E. Sigurjónsson3-4,
Finnbogi Þormóðsson', Pétur Henry Petersen1
'Rannsóknastofu í taugalíffræði og rannsóknastofu í líffærafræði læknadeild I IÍ.'Genís ehf.,
'Blóðbankanum, 'tækni- og verkfræðideild HR
gujW@hi.is
Inngangur: Arfgeng heilablæðing af íslensku gerðirtni er séríslenskur
sjúkdómur þar sem stökkbreytt Cystatín C fellur út sem mýlildi (e.
amyloid) í heilaæðum sjúklinga sem dregur þá til dauða langt um aldur
fram. Aþ-mýlildi er eirtn meginorsakavöldum Alzheimerssjúkdómsins
en vitað er að átfrumur ónæmiskerfisins, makrófagarnir, taka upp a(S-
mýlildi. Makrófaga er hægt að virkja til aukins áts með til dæmis kítíni.
Ekki er vitað hvort makrófagar geti einnig tekið upp Cystatín C mýlildi.
Forverar makrófaga í líkamanum eru mónócýtar en í þessari rannsókn
var kannað hvort THP-1 mónócýtu frumulínan og makrófagar gætu
tekið upp Cystatín C mýlildi.
Efniviður og aðferðir: Cystatín C mýlildi var einangrað úr heilavef
einstaklinga með arfgenga heilablæðingu, post mortem. Sýni af
mýlildinu voru þurrkuð á þekjuglerjum, THP-1 mónócýtar settar út á
í tvo daga og mótefnalitað fyrir frumunum og Cystatín C. Myndir af
mýlildislaginu voru teknar með confocal smásjá. Western blottun var
gerð á frumuæti af mónócýtum og makrófögum í rækt með eða án
Cystatín C mýlildis í fimm daga.
Niðurstöður: Með Western blottun sést að Cystatín C margliður minnka
að magni í ræktum sem innihalda THP-1 mónócýta. Makrófagar sýna
ekki sambærilega magnbreytingu á Cystatín C í rækt. THP-1 mónócýtar
sýna einnig meltingu á Cystatín C mýlildislagi á þekjugleri.
Alyktanir: Ekki hefur áður verið sýnt fram á upptöku Cystatín C
mýlildis í neinum frumugerðum. Mónócýtarnir sýna upptöku á
stökkbreyttu Cystatín C ólíkt makrófögunum. Það gæti útskýrt hvers
vegna útfellingar á próteininu eiga sér stað í æðakerfinu frekar en í
taugavef. Hugsanlegt er að með því að virkja makrófagana með til
dæmis kítínafleiðum væri hægt að virkja makrófagana til upptöku á
Cystatín C mýlildi en slíkt gæti mögulega verið meðferðarúrræði við
mýlildissjúkdómum.
V 2 Skilgreining á stofnfrumueiginleikum VA10
lungnaþekjufrumulínunnar
Hulda Rún Jónsdóttir1-2, Þórarinn Guðjónssonu, Magnús Karl Magnússon'W
Sigríður Rut Franzdóttir1-2
'Rarmsóknastofu í stofnfrumufræðum, Lífvísindasetri, 'rannsóknastofu í blóðmeinafræði
Landspítala, "rannsóknastofu í lyfja- og eiturefnafræði HÍ
htfí mhi.is
Imigangur: Vefjasértækar stofnfrumur gegna lykilhlutverki við myndun
°g viðhald vefja. í lungum manna eru svokallaðar basalfrumur taldar
sinna stofnfrumuhlutverki og endurnýjun annarra frumna. Frumulínan
^AlO er þróuð úr mennskri lungnaþekju og ber eiginleika basal frumna.
1 verkefninu voru stofnfrumueiginleikar VAIO skoaðir nánar með
því að nota yfirborðssameindir til þess að einangra undirhópa innan
frumulínunnar og kanna eiginleika þessara frumuhópa í tví- og þrívíðri
rækt.
Efniviður og aðferðir: Margar yfirborðssameindir hafa verið tengdar
stofnfrumusvipgerð og er EpCAM viðloðunarsameindin (Epithelial Cell
Adhesion Molecule) ein þeirra. í verkefninu voru prófaðar hreinsanir
með ýmsum yfirborðssameindum en byrja á EpCAM. EpCAM+
og EpCAM- VAIO frumur voru einangraðar með segulbundnum
mótefnum og sáð var í ýmis ræktunarkerfi til að meta getu þeirra til
að líkja eftir sérhæfingu lungnaþekjunnar og til vaxtar án viðloðunar
(stofnfrumupróf). Einnig voru framkvæmdar mótefnalitanir og Western
blottun til að meta tjáningu próteina (til dæmis keratíns , E-og
N-kadheríns).
Niðurstöður: Við einangruðum tvo hópa innan VAIO, EpCAM+ og
EpCAM-. EpCAM+ frumur tjá meira af CK14 borið saman við EpCAM-
. Einnig var nokkur svipgerðarmunur á neikvæðum og jákvæðum
frumum, þar sem neikvæðu frumurnar voru meira mesenchymal í útliti.
Við frekari ræktun virðist svipgerð hópanna tveggja hins vegar líkjast
hvor annarri og má þá álykta að EpCAM einangrun valdi ekki stöðugri
svipgerð í frumunum.
Ályktanir: VAIO frumulínan tjáir EpCAM, þó mismunand milli frumna.
EpCAM tjáning frumnanna virðist vera tengd tjáningu á CK14, sem hefur
verið skilgreindur sem stofnfrumumarker í músalrmgum. Nauðsynlegt
er að kanna nánar, með rannsóknum á öðrum stofnfrumumarkerum,
hvort EpCAM tjáning sé í raun tengd stofnfrumusvipgerð.
V 3 BMP4 stuðlar að sérhæfingu stofnfrumna úr fósturvísum manna
í pípulaga útvöxt
Jóhann Frímann Rúnarsson, Svala H. Magnús, Arna Rún Ómarsdóttir, Lena
Valdimarsdóttir, Guðrún Valdimarsdóttir
Lífefna- og sameindalíffræðistofu læknadeildar HÍ
jfr1@hi.is, shm1@hi.is
Inngangur: Stofnfrumur úr fósturvísum manna (hES frumur) eru
fjölhæfar frumur sem geta myndað allar frumugerðir líkamans. Þessir
eiginleikar hES frumna hafa opnað möguleika á notkun hES frumna til
lækninga á ýmsum sjúkdómum og veitt aukinn skilning á sérhæfingu í
snemmfósturþroskun. Til að gera það kleift þarf að kortleggja sérhæfingu
þeirra svo hægt sé að gera hana skilvirkari. TGFþ-stórfjölskyldan
er mikilvæg í fósturþroskun músa og gegnir mikilvægu hlutverki í
nýmyndun æða. Lítið er vitað um þessi áhrif í fósturþroskun mannsins
en með tilkomu hES frumna vonumst við til að geta varpað ljósi á áhrif
TGFþ-fjölskyldunnar í hES frumusérhæfingu í æðaþelsfrumur.
Efniviður og aðferðir: HUES9 frumulínan var ræktuð á MEF
frumuundirlagi. Settar voru upp tvær aðferðir til að sérhæfa hES frumur
í æðaþelsfrumur: Undirlagið var annað hvort matrígel eða kollagen
gerð I. Æti var tvenns konar, F12 eða EGM2 æti, og frumur óörvaðar
eða örvaðar með BMP4. Annars vegar voru myndaðir frumuklasar og
hins vegar frumukúlur í frumufloti sem hvort tveggja var svo fært yfir
á undirlag til sérhæfingar. Til staðfestingar á myndun æðaþelsfrumna
var RNA einangrað og qPCR hvarf framkvæmt. Einnig voru gerðar
ónæmislitanir á pípulaga útvexti.
LÆKNAblaðið 2011/97 83