Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2011, Page 88

XV VISINDARAÐSTEFNA Hl
FYLGIRIT 66
algengi hryggiktar á íslandi og höfum því heilstæða skrá yfir alla með
greinda hryggikt á Islandi. Með þann efnivið og íslendingabók ÍE höfum
við tækifæri til að kanna áhættu ættingja sjúklinga með hryggikt á því
að fá sjúkdóminn.
Efniviður og aðferðir: Islendingabók og allir lifandi Islendingar
sem greindir hafa verið með hryggikt (n=280), sem höfðu áður
tekið þátt í fyrrnefndri faraldsfræðirannsókn, voru teknir með í
rannsóknina. Kannaður var skyldleiki í gagnagrunninum og reiknaður
út áhættuþáttur fyrir hryggikt meðal fyrstu til fjórðu gráðu ættingja
hryggiktarsjúklinga. Fyrir hvern hryggiktarsjúkling voru valdir 1.000
Islendingar í gagnagrunninum sem viðmið.
Niðurstöður: Fyrstu, annarrar og þriðju gráðu ættingjar höfðu
áhættuþátt (RR) sem var 75,5, 20,2 og 3,5 (p fyrir alla þrjá hópana
<0,0001), sem bendir til marktækrar aukinnar áhættu hjá ættingjum
hryggiktarsjúklinga að fá sjúkdóminn. Þetta bendir til mjög sterks
erfðaþáttar sem hverfur í fjórða ættlið þar sem að áhættuþátturinn er
kominn í 1.04 (p = 0.476).
Alyktanir: Sjúklingar með hryggikt á íslandi eru á marktækan hátt
skyldari hvor öðrum en handahófsvalinn viðmiðunarhópur. Þessi
rannsókn staðfestir mjög sterkan erfðaþátt í hryggikt, sem er í samræmi
við það sem aðrir hafa fundið, en okkar rannsókn nær yfir stærra þýði og
fleiri ættliði en fyrri rannsóknir hafa gert.
V 17 Langvarandi verkir hjá ekklum fjórum til fimm árum eftir missi
Hildur Guðný Ásgeirsdóttir1, Unnur Hjaltadóttir2, Ragnhiidur Guðmundsdóttir1,
Unnur Valdimarsdóttir1, Gunnar Steineck31, Arna Hauksdóttir1'3
'Miðstöð í lýðheilsuvísindum HÍ, 2Reykjalundi, 3Dept. of Oncology, Institute of Clinical
Sciences, Sahlgrenska háskólasjúkrahúsið í Gautaborg, 4Dept. of Oncology and Pathology,
Karolinska Institutet Stokkhólmi
hga1@hi.is
Inngangur: Mikilvægt er að kanna gildi sálrænna áfalla sem áreiti og
meta áhrif þeirra á langvarandi verki sem útkomu. Markmið þessarar
rannsóknar var að kanna hvort lítill undirbúningur fyrir andlát
eiginkonu hafi áhrif á upplifun verkja ekkla fjórum itl fimm árum eftir
missi þeirra.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin tók til 907 manna í Svíþjóð sem misst
höfðu eiginkonu úr brjósta-, eggjastokka- eða ristilkrabbameini árið
2000 eða 2001. Gagnasöfnun fór fram frá nóvember 2004 til nóvember
2005. Þær forspárbreytur sem skoðaðar voru snúa að bakgrunni (aldur,
menntun, starf, fjöldi barna, búseta) og undirbúningi sem maðurinn fékk
á sjúkdómstíma konunnar. I spurningalistanum var spurt um líkamlega
líðan mannsins út frá ýmsum hliðum, þar með talið um langvarandi
verki, og var sú breyta notuð sem útkoma.
Niðurstöður: Svarhlutfall í rannsókninni var 76%. (691/907). Af 691
ekkli sögðust 76 (12%) upplifa langvarandi verki. Niðurstöður benda til
þess að yngri ekklar (38-61 árs) séu samanborið við þá eldri (62-80 ára) í
aukinni hættu á að upplifa langvarandi verki í kjölfar missis eiginkonu
(RR 1,28; 95% CI 0,85-1,97). Ennfremur kom í ljós að ef yngri ekklar voru
lítið undirbúnir fyrir lát eiginkonu jók það áhættu þeirra á upplifun
verkja (RR 6,67; 95% CI 2,49-17,82). Sambandið kom ekki fram hjá eldri
ekklum (RR 0,81; 95% CI 0,32-2,05).
Ályktanir: Fyrstu niðurstöður þessarar rannsóknar benda til að
undirbúningur fyrir lát eiginkonu hafi áhrif á líkamlega heilsu yngri
ekkla, þannig að lítill undirbúningur eykur áhættu á að yngri ekklar
upplifi verki fjórum til fimm árum eftir missinn.
V 18 Algengi langvinnra stoðkerfisverkja á íslandi 2007 og áhrif
þeirra á daglegar athafnir
Sigrún Vala Björnsdóttir1, Stefán Hrafn Jórxsson2, Unnur Arxna Valdimarsdóttir3
'Námsbraut í sjúkraþjálfun HÍ, 2Lýðheilsustöð, 3Miðstöð í lýðheilsuvísindum HÍ
sigrunvb@hi.is
Inngangur: Tilgangur rarmsóknar var að skýra algengi langvinnra
stoðkerfisverkja á Islandi og áhrif á daglegar athafnir fólks með
langvirma stoðkerfisverki (mLSV) í samanburði við fólk án langvinnra
stoðkerfisverkja (ánLSV).
Efniviður og aðferðir: Með tilviljxmarúrtaki úr þjóðskrá voru valdir
10.000 íslendingar til þátttöku í spurningakörmun. Svarhlutfall var
60,3% (2724 karlar; 3108 konur). Úrtakið endurspeglar ekki þjóðfélagið
þegar horft er til aldurs, kyns og búsetu. Við töifræðilega úrvirmslu
var notuð lýsandi tölfræði með vigt til algengisútreikninga og logistísk
aðhvarfsgreining án vigtar til að reikna kynjaskipt líkindahlutfall (LH)
með 95% öryggisbili (95% ÖB) og leiðrétt fyrir blöndxmarþáttum.
Niðurstöður: í desember 2007 var ætlað algengi (vigtað) langvinnra
stoðkerfisverkja á íslandi 19,9% (karlar=15,2%; konur=24,7%).
Algengi bakverkja var 16,2% (karlar=13,6%; konur=19,0%), hálsverkja
2,6% (karlar=l,8%; konur=3,4%) og vefjagigtar 5,3% (karlar=l,6%;
konur=9,2%). Algengi eykst með aldri (18-29 ára = 13,4%; 70-79 ára
= 28,7%), lækkandi tekjum (200.000 kr. =25,3%; 370.000 kr. =14,1%),
minni mermtun (grurmskóli=26,0%; háskóli=13,6%), hækkuðum
(BMI 30=29,0%) líkamsþyngdarstuðli (BMI 18,5-29,9=15,8-18,8%) og
reykingum (reykir=22,8%; reykir ekki=16,4%). Niðurstöður gefa
vísbendingar um að bæði konur og karlar með langvirma stoðkerfisverki
séu í töluverðri aukirmi áhættu á lélegri líkamsheilsu og skertri
athafnagetu sem birtist til dæmis í erfiðleikum með líkamlega krefjandi
athafnir og eigin umhirðu.
Ályktanir: Niðurstöður benda til að um fimmtungur fullorðirma
fslendinga þjáist af langvirmum verkjum. Algengi langvirmra verkja
er háð félagslegum aðstæðum og hafa verkir veruleg áhrif á daglega
athafnagetu fólks. Brýnt er að efla gagnreynt forvarnarstarf og
meðferðarúrræði.
V 19 Lífsgæði og sálvefræn einkenni fólks með langvinna
stoðkerfisverki
Sigrúrx Vala Björnsdóttir1, Stefán Hrafn Jónsson2, Unnur Anna Valdimarsdóttir3
‘Nánxsbraut í sjúkraþjálfun HÍ, 2Lýðheilsustöð, 3Miðstöð í lýðheiisuvísindum HÍ
sigrunvb@hi.is
Inngangur: Tilgangur þessarar rannsóknar var að karma áhrif
langvinnra stoðkerfisverkja á lífsgæði og sálvefræn einkermi fólks með
langvinna stoðkerfisverki (mLSV) í samanburði við fólk án langvinnra
stoðkerfisverkja (ánLSV).
Efniviður og aðferðir: Rarmsóknin var urmin úr gögnum sem
Lýðheilsustöð safnaði með lagskiptu tilviljunarúrtaki 10.000 íslendinga
úr þjóðskrá. Svarhlutfall var 60,3% (2724 karlar; 3108 konur). Úrtakið
endurspeglar ekki þjóðfélagið með tilliti til aldurs, kyns og búsetu. Við
tölfræðilega úrvirmslu var notuð logistísk aðhvarfsgreining til að reikna
kynjaskipt líkindahlutfall (LH) með 95% öryggisbili (95% ÖB) og leiðrétt
fyrir blöndunarþáttum ásamt búsetu.
Niðurstöður: Niðurstöður benda til að bæði konur og karlar
með langvinna stoðkerfisverki séu í aukinni áhættu fyrir lakari
andlegri heilsu, samanborið við fólk án langvinnra stoðkerfisverkja
(LH karlar=l,70 (95% ÖB=l,26-2,30); LH konur=2,39 (95%ÖB=1,89-
3,02)). Niðurstöður gefa til kyrrna að einstaklingar með langvirma
88 LÆKNAblaðið 2011/97