Tímarit Máls og menningar - 01.11.1955, Side 96

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
tekur úr glugganum til þess aÖ hleypa inn fersku lofti, en kerlingin skipar hon-
um að troða í gluggann aftur, nöldrandi.
Fjórði kajli (bls. 19—32). — Lýsing á vetrinum í heiðinni, þegar fólk og fé
heldur sig inni. Upp um loftsgatið kemur volg gufa frá kindunum:
Kindumar jörmuðu og kumruðu, stundum börðust þær. Á nætumar heyrðist stöðugt til
tveggja hrúta, sem bundnir vóm í útskoti af fjárhúsinu. Þeim fanst vera kominn feingitfmi
og börðu jötumar án afláts eins og draugar. 21
Um bóndann sjálfan segir, að hann leggst upp í rúm og sofnar, strax og hann
kemur frá kindunum:
Hann hraut mjög hátt. Það var eina hljómlistin sem iðkuð var þar á bænum. Stundum reis
hann snögglega á fætur og nuddaði sér bakið upp við sperm. Stundum klóraði hann sér
leingi í handarkrikunum, fór jafnvel úr skyrtunni og drap nokkrar pedíkúlur. Síðan lagðist
hann aftur fyrir og fór að hrjóta. 21—22
Gamla konan talar mikið við sjálfa sig, og stundum heyrist þetta: „0 það
vildi ég að Guð vildi nú senda mér ofurlítinn mjólkurdropa.“ Húsmæður niðri
í byggðinni skjóta til hennar flösku og flösku með póstinum. Hún sýpur á flösk-
unni, en geymir hana síðan undir höfðalagi sínu, fær sér einn sopa á dag. „Oft
súrnaði það síðasta í lögginni.“ (22)
Drengurinn er latur og óþægur. Hann „fór hángandi að öllu og eyddi mest-
um tíma í að bora úr nefinu á sér með fíngrum. Síðan stakk hann fíngrinum í
munninn og át það sem kom á fíngurinn“ (21). Faðir hans segir öllum, að
drengurinn sé heyrnarlaus og ekki með fullum sálargáfum, en móðir hans
heldur því fram, að hann sé aumingi. En sannleikurinn er, að drengnum líður
„fjarskalega illa“. Hann er illa nærður, dagar hans eru „litaðir af vonlausum
lífsleiða, horaðs manns þrá“. Hann langar „í súpu og ket, í mjólk og skyr, í
harðfisk og súran bríngukoll, í kleinur og skonsur, alt eins og á prestssetrinu".
Hann langar einnig til að vera eins og piltarnir niðri í dalnum, „og þó helst eins
og fjarðarbúi á stígvélum og með fallega bundna slaufu svo hann væri verður
þess að vera besti vinur Unu“ (20).
Þegar pósturinn heldur því fram við byggðarmenn, að það sé skömm að því
að láta barn og gamalmenni vera að drepast þarna uppi í heiðinni, þá er hon-
um svarað, að enginn hafi rétt á að reka Guðmund ofan úr heiðinni og ráð-
stafa honum, „meðan hann er sjálfstæður“:
Þeir sem vilja kvelja lífið úr sér og sínum, eru frjálsir að þvf. Það hefur einginn rétt til að
banna þeim þáð. Ef menn drepa konuna sína úr húngri og móður sína úr mjólkurleysi og
286