Tímarit Máls og menningar - 01.11.1955, Page 104

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
Ellejti kafli (bls. 102—113). — Bóndinn sækir lækninn, en allt of seint. Þeg-
ar þeir koma í bæinn, er konan dáin. Hún liggur „með tannirnar berar og aug-
un galopin út í bláinn“ (102), því aS drengurinn og amma hans hafa ekki haft
rænu á að loka vitum hennar, eða fyrst ekki áttað sig á, að hún væri dáin:
Dauðinn kom ekki eins og hinsti svefn, en dreingurinn hafði altaf haldið að dauðir menn
lokuðu augum. Dauðinn kom yfir hana eins og hin hinsta vaka með hinu hinsta gleðilausa
brosi. ~ Þannig vakti konan og brosti í heila nótt og lángt fram á dag, og var dauð, og þeg-
ar læknirinn kom að henni, þá var ekki hægt framar að loka á henni augum né munninum,
því hún var stirðnuð. 102—103
Læknirinn heitir Þorsteinn Einarsson, „úngur maður, hár, grannur, dökk-
hærður, með svörtum heitum augum en síköldu brosi á vörunum“. Hann er
útskrifaður fyrir fáum árum, en hefur komið beint frá útlöndum í fyrra til að
taka við héraðinu, býr niðri á firði. Hann er dálítið hranalegur í orðbragði.
„Gastu ekki sótt mig fyr, mannskratti“ (103), segir hann við GuSmund bónda,
og flytur meS þj ósti langa ræðu um, aS hann sé læknir lifandi manna en ekki
dauSra. Hann spyr bóndann, hvað hann sé eiginlega að gera þarna uppi í
heiðinni. Guðmundur fer þá að tala um fjárhöld, en læknirinn hefur meiri
áhuga fyrir mannhöldum. „Mannhöld! endurtók bóndinn fyrirlitlega. Ég hélt
að það gerSi nú minst til með fólkið, ef kindurnar hafa nóg.“ (105) Þar kem-
ur aftur þetta viðlag, sem Guðmundur er vanur að hafa í rökræðum sínum við
fólkið „þar neðra“.
Læknirinn hefur mjólk á flöskum meðferðis og býður Oddu gömlu að
drekka: „O, vil ég ekki, ja, hvort ég vil, blessaður maðurinn. Ég með alla
mj ólkurílaungunina . ..“ (105). Hann athugar drenginn lítillega, bæði á
líkama og vitsmunum, og ákveður að taka hann með sér niðrí fjörð til frekari
rannsóknar, þrátt fyrir mótmæli bóndans.
Og dreingurinn lagði af stað í sínum venjulegu kagbættu og sniðlausu molskinsbuxum,
mórauðum á lit með svartri bót á sitjandanum, blárri bót á öðru hnénu, grárri á hinu, og
margvíslegu stagli á lærunum. Að ofan var hann klæddur í mórauða duggarapeysu hand-
prjónaða eftir ömmu hans, og hafði upphaflega verið veðrapeysa bóndans, en verið feingin
dreingnum til afnota eftir að hún hljóp. Hún var sömuleiðis öll stögluð. En utan yfir peys-
una var bundið sparisjali móður hans, og það var eina flíkin, og að öðru leyti einu auðæfin,
sem hann flutti með sér úr föðurgarði. Og með þessa sjaldulu, sem frúin í heiðinni hafði
geymt í kistu sinni í meira en 12 ár, en aldrei feingið tækifæri til að nota, átti dreingurinn
síðan að bjarga sér gegn um lífið. 111—112
Eftir að hinir eru lagðir af stað með líkið á sleða, kemur dálítið ýtarlegri
294