Tímarit Máls og menningar - 01.11.1955, Page 123

HEIÐIN
að halda aftur til Evrópu. ÞaS er bréf frá Los Angeles 8. september 1929 til
vinkonu hans í Reykjavík, Kristínar GuSmundsdóttur, konu Hallbjarnar Hall-
dórssonar, forstöSumanns AlþýSuprentsmiSjunnar. SendibréfiS hefst á ávarp-
inu „Kæra kona Hallbjarnar, góSa maddama“, og heldur svo áfram:
Nú er orðið lángt síðan þú hefur heyrt frá þínum elskulega frater, nema hvað ég sendi
þér fyrir margt laungu lítilfjörlega mynd sunnan úr Mexíkó af guðsmóður með sveininn,
svo það er næstum von að þú heldur að ég sé dauður, sem ég að vísu er upp á vissan máta.
Af mér er nú annars ekkert að frétta, nema hvað ég er búinn að tapa skáldskapargáfunni,
sem mér þvkir mjög leiðinlegt eins og hver maður getur skilið. Það er ekki hægt að halda
skáldskapargáfunni til leingdar hér á landi. Aftur á móti hef ég feingið nýa lífsskoðun, og
er hún sú, að það eigi að raflýsa sveitabæi á Islandi og færa bæina saman, leggja niður
kotbýli með lögum, en púkka aðeins upp á stórbýli. Þessi skoðun hefur verið að brjótast í
mér, síðan ég fór yfir ísland á ská veturinn 1926. Ég hef ekki verið megnugur að gleyma
því hér í Hollywood. Satt að segja hef ég einga ánægju framar í lífinu (allra síst síðan ég
las Der Zauberberg eftir Thomas Mann), — sem gerir að vísu ekkert til, úr því ég hef lífs-
skoðun ... Það er annars helvítis knekk að vera búinn að tapa skáldskapargáfunni, eða
hvað finst þér? Ég er djöfulinn ekkert að flakatrússast hér leingur, eða heldurðu að ég eigi
nokkuð að vera að því? ~ Ég hef ekkert brúk fyrir Ameríku og Ameríka ekki fyrir mig.
Ég sendi Alþýðukotsmönnum heila bók um raflýsíng sveitanna. Skyldu þeir hafa hent því?
Það væri eftir þeim. —
Ég hef verið að semja skáldsögu um sveitadóm og sjóþorpalýð, — en mér blöskrar,
hvað það er einskisvert. Ég er nú að hugsa um að gánga á búnaðarskólann á Hvanneyri,
e. G. 1. Það er hvorki til í mér framar vottur af lýriskri né dramatiskri tilfinníngu. Búið.
Svona verður maður blaséraður í þessum bölvuðum flækíngi, þarna sérðu. Ef ég hefði ekki
lífsskoðun, þá væri ég búinn að vera. Hér hef ég sóað kröftum mínum í leti og iðjuleysi
meðal ókunnugra manna, sem ekkert vita hver ég er né hvers virði ég er, — og það í hálft
þriðja ár. Ég hef verið að flækjast innan um vitlausa útlendínga út og suður um ferhyrnd
borgarstræti, þar sem ekkert vex, nema rafmagnsljós, að ég ekki tali um vitlaus kvikmynda-
leikhús og gildaskála, þar sem ekki heyrist hundsins mál fyrir hljómandi málmi og hvell-
andi bjöllum. Heldurðu að það sé líf annað eins og þetta? Þú sér það sjálf, það getur bara
alls ekki geingið. Það er óðs manns æði. Ég er alveg hissa að ég skuli ekki vera laungu
dauður og búinn að gleyma hvað ég heiti. Ég vona að þú sért hissa á því líka. Ég held að
ég sé orðinn alveg gerspiltur, heldur þú það ekki líka? Ég hef bara ekki nokkra vitundar-
ánægju af því að búa til bækur leingur né skrifa ritgerðir, — þvert á móti, mér leiðist það
svo, og þykir það svo einskisvert og fráleitt, að mér liggur við að kasta upp. Ég hef viðbjóð
á soleiðis. Ég vona að þú hafir það líka. —
Þó það sé auðvitað nauðsynlegt að taka þessari bölsýnislýsingu cum grano
salis, þá leynir sér ekki, að Halldóri finnst hann vera staddur á vegamótum, í
talsverðri óvissu um framtíðina. Ummæli hans um hina nýju skáldsögu — en
hér er auðvitað átt við handritið Heiðin — þarf e. t. v. ekki heldur að skilja
allt of bókstaflega. Dómar skáldsins um bækur sínar geta farið mjög eftir geð-
313