Tímarit Máls og menningar - 01.06.1998, Side 11

BRÉF TIL KRISTÍNAR GUÐMUNDSDÓTTUR
henni til að styrkja hana, einhverjar þær skörulegustu konur sem menn hafa
vitað ekki aðeins á íslandi, heldur einnig í Vesturheimi. Einar bóndi hélt eftir
sonum sínum þrem, Bjarna (síðar presti), Jóni (var hann ekki alþíngismað-
ur) og Gísla, frægu glæsimenni sem hafði mannast í Danmörku og var mart
talið til lista lagt. Loftur fer með hópinn vestur að ég held (en ábyrgist ekki)
árið 1881. En hann hefur dvalist aðeins skamma stund heima í Spánarforks-
sveit þegar hann verður fyrir slysi þar sem hann er að vinna með eyki
múldýra fyrir vagni; fælast múlasnarnir og Loftur verður undir þeim og
vagninum og lætur þar líf sitt. Þetta slys fréttist ekki til íslands fyr en vorið
1882 og koma Einari bónda í Hrífúnesi þau tíðindi að auki að kona hans fái
einga linan meina sinna í Utah, heldur fari hnignandi. Þá tekur bóndi það
ráð að hann sendir þann sona sinna er glæsilegastur var og mestur verald-
armaður á stað til Vesturheims, til Utah, fær honum reiðufé sem til þarf og
felur honum að vitja konu sinnar og dætra og flytja þær heim með sér aftur
til íslands. Nú léttir Gísli Einarsson ekki sinni för fyren hann kemur í
Spánarforkssveit, hittir þar móður sína og systur þrjár og segðist vera
kominn að sækja þær og fylgja þeim til íslands og fagna þær því. Þá var
Halldóra Árnadóttir úng og rík ekkja Lofts Jónssonar. Hún átti þar mikil og
góð lönd, bú, hús stórmannlegt og aðrar eignir. Dótturdóttir hennar, Helga
Gísladóttir Jónes, ein mest aðalskona sem ég hef átt orðastað við, sagðist í
eingu vilja reingja þann almannaróm, að hin únga ríka ekkja hefði tekið
föður sinn Gísla frá Hrífunesi á löpp óðar en hann var kominn vestur. Varð
ekki úr heimferð til íslands þá um haustið, en veturinn næsta andaðist
Guðrún Jónsdóttir af meini sínu, Gísli festi ráð sitt með Halldóru ekkju
Árnadóttur, en hinar úngu konur systur hans, sem voru slíkar tignarkonur
að það er enn haft að orðskvið í Utah, voru náttúrlega sjanghæaðar í
tilhugalíf og hjónaband og þarmeð niðurnegldar í fyrirheitna landinu um
tíma og eilífð. Þetta glæsilega fólk sem þarna verður innlyksa ekki vegna
mormónisma, heldur vegna hjúskaparmála, leit aldrei glaðan dag í Utah, að
sögn afkomenda þess. Helga tignarkona Gísladóttir, 84 ára og í hjólastóli,
sagði við mig á dögunum: „My father never left Iceland. He kept on reading
Icelandic books and never made any good in America." (Faðir minn fór
aldrei burt af íslandi. Hann var sílesandi íslenskar bækur og kom aldrei ár
sinni fyrir borð í Ameriku.) Ég talaði leingi við Hönnu dóttur Þorgerðar,
þeirrar systur frá Hrífunesi er bar mesta persónu, og hafði þennan íslenska
svip, sem þegar skaparanum tekst að ná honum réttum, einsog til dæmis í
andlitinu á Jóni Sigurðssyni, gerir manni skiljanlegt hversvegna sumir ment-
aðir og heimsvanir útlendíngar tala stundum af meiri virðíngu um íslend-
ínga en aðra menn. Hanna geymdi mynd íslands í hug sér einsog
einhverskonar endurspeglun af andliti móður sinnar Þorgerðar; þessi tígu-
TMM 1998:2
9