Tímarit Máls og menningar - 01.06.1998, Side 38

Eysteinn Þorvaldsson
Hin íbjúga veröld
Steinn Steinarr í orðastað Ólafs Kárasonar
Stundum má greina einskonar hugrenningatengsl milli sögu og ljóðs, þ.e.
ljóð virðist túlka atvik eða hugarástand sögupersónu með sínum skilningi
og sínu formi. Stundum eru það ljóðminni og orð sem gefa vísbendingu um
vensl, hughrif, innsæi eða innblástur; neisti frá áhrifaríkri sögu tendrar
kvæði, rétt eins og önnur reynsla skálds af tilverunni. Einnig finnast í textum
vísanir, beinar og óbeinar, og ennfremur óyggjandi textatengsl.1
Skáldsagan Heimsljós eftir Halldór Laxness hefur að geyma meira af
Ijóðrænum prósa en flestar aðrar íslenskar skáldsögur. Þar er jafnvel að finna
hreina lýrik undir yfirskini prósa.
í sumum af ljóðum Steins Steinars frá hinum seinni skáldskaparárum
hans má merkja skyldleika við hugarheim Heimsljóss og textatengsl virðast
sumstaðar augljós. í kvæðunum felst túlkun, fersk sýn eða árétting, á sálarlífi
eða tilfinningum ákveðinna persóna skáldverksins. Steinn virðist einkum
hafa orðið hugfanginn af hinni nærfærnu og ljóðrænu lýsingu á sumarást
ungmennanna Ólafs Kárasonar og Vegmeyjar Hansdóttur í Höll sumar-
landsins og einnig af kynnum Ólafs og Beru í Fegurð himinsins. Hér er um
að ræða óvenjuleg tengsl milli hugarheims í skáldsögu og ljóðum tveggja
höfunda, ekki síst þegar efniviður og aðföng sögunnar eru höfð í huga. Svo
sem kunnugt er studdist Halldór Laxness við dagbækur Magnúsar Hjalta-
sonar Magnússonar er hann samdi skáldsöguna. Halldór lætur ekki nægja
að skrifa sögu hins fátæka, umkomulausa skálds, heldur yrkir fýrir þess hönd
allmörg sérkennileg kvæði. Steinn Steinarr yrkir líka á sinn hátt fýrir hönd
Ólafs ljóð sem eru gjörólík þeim kvæðum sem Halldór Laxness ánafnar
honum. En einnig má vera að Steinn skynji sjálfan sig í sporum Ólafs við
vissar aðstæður og tjái hug þeirra beggja á örlagastundu. í nýbirtri grein um
kvæði Steins Steinars fullyrðir Sigurður A. Magnússon að Tíminn og vatnið
og fleiri ljóð Steins eigi rætur sínar í ástarreynslu skáldsins og Lovísu Matth-
íasdóttur en þau voru neydd til að skilja.2
í skynjun og hugsun Ólafs Kárasonar er Vegmey jafnan tengd sól og birtu.
Daginn eftir að þau hittust í fyrsta sinn spjalla þau saman á vormorgni:
36
TMM 1998:2