Skírnir - 01.01.1967, Side 60

JOHN STANLEY MARTIN:
ÍSLENZK FRÆÐI í ÁSTRALÍU.
Löng er leiðin milli Ástralíu og Islands, enda hafa Islend-
ingar og andfætingar þeirra átt lítið saman að sælda. Norður-
álfubúum þykir Ástralía fjarlægt land og kynjafullt, þar sem
vetur er á sumrin, en sumar um vetur og undarlegar skepn-
ur hafast við. Kemur þar heim það, sem segir í dönsku þjóð-
kvæði, að þá sé komið á enda heims, „naar vi ser hvide
Ravne“ og „naar vi ser sorte Svaner“.
Svo hlálega vill þó til, að landnám Breta í Ástralíu á að
nokkru leyti rætur að rekja til manns, sem einnig kemur eft-
irminnilega við íslenzka sögu. Það var grasafræðingurinn Sir
Joseph Banks. Að tillögu hans var sett á stofn sakamanna-
nýlenda í Nýja Suður-Wales 1788. Annar merkur tengiliður
milli Islands og Ástraiíu var Jorgen Jorgensen eða Jörundur
hundadagakonungur. Hann dvaldist fimmtán síðustu æviár
sin á Van Diemens landi (sem nú er kallað Tasmanía), fór
þangað sem sakamaður, hóf sig til vegs sem landkönnuður,
lögregluþjónn og blaðamaður og endaði loks ævi sína í gengi-
leysi og örbirgð.
Tvo síðustu áratugi hefir vaxandi áhugi á íslenzkum forn-
bókmenntum í mörgum áströlskum háskólum myndað ný
tengsl milli landanna tveggja. I Ástralíu eru rösklega 11 millj-
ónir íbúa. Þar voru 11 háskólar í ársbyrjun 1966, og var forn-
islenzka kennd í um helmingi þeirra. Áður en gerð verður
nánari grein fyrir íslenzkukennslu í Ástralíu, er rétt að vikja
að skipulagi ástralskra háskóla og félagslegu hlutverki þeirra.
Ástralskir háskólar
Fyrstu háskólar í Ástralíu voru settir á stofn á síðari hluta
19. aldar. Þegar einhver hinna sex brezku nýlendna var kom-